بررسی ارجاع گفتمانی در زبان فارسی بر اساس سلسه‌مراتب کهنگیِ گاندل، هدبرگ و زاخارسکی

یکی از مباحث اصلی در تحلیل گفتمان ساخت اطلاعی است. تأثیر ساخت اطلاعی را در صورت نحوی، واج‌شناختی و ساخت‌واژی جمله می‌توان دید. در حوزۀ تأثیر ساخت اطلاعی بر صورت ساخت‌واژی جمله، مبحثی تحت عنوان ارجاع گفتمانی وجود دارد. در این مقاله، ارجاع گفتمانی در رمان «مدیر مدرسه» و کتاب «زبان و تفکر»، بر اساس سلسله‌مراتب کهنگی گاندل، هدبرگ و زاخارسکی (Gundel, Hedberg and Zacharski, 1993) که یک مدل شناختی است، بررسی شده است. در این سلسله‌مراتب شش وضعیت شناختی تعریف شده و ایدۀ اصلی این است که انتخاب صورت لفظ ارجاعی بستگی به وضعیت شناختی مرجع در ذهن شنونده (خواننده) دارد. در مقالة حاضر، 12 صورت ارجاعی مختلف انتخاب شده است و بر اساس مثال‌های گردآوری‌شده، وضعیت‌های شناختی هر صورت ارجاعی در قالب یک جدول ارائه می‌شود. درنهایت، بر اساس ارقام به‌دست‌آمده، نتیجه‌گیری و مشخص می‌شود که پیش‌بینی‌های سلسله‌مراتب کهنگی تا چه حد با داده‌های زبان فارسی سازگار است.