بررسی ارتباط عملکرد و اجزای عملکرد دانه با میزان روغن، ترکیب اسیدهای چرب و پروتئین دانه سویا (Glycine max L.)

به منظور مطالعه ارتباط عملکرد دانه با مقدار و کیفیت روغن سویا، تعداد 20 رقم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران واقع در دولت آباد کرج کاشته شد. در مجموع 25 صفت مربوط به رشد رویشی، زایشی و اجزاء عملکرد و نیز درصد روغن و ترکیبات اسید چرب در این تحقیق مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام از نظر همه صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری دارند که دلالت بر وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام می نماید. طول دوره پرشدن دانه و طول غلاف بیشترین و عملکرد تک بوته کمترین وراثت پذیری عمومی را داشتند. در برآورد همبستگی صفات، صفت درصد اسید اولئیک با صفات طول دانه و عملکرد روغن همبستگی مثبت و با درصدهای اسید لینولنیک و اسید لینولئیک همبستگی منفی داشت. در تجزیه رگرسیون گام به گام براساس عملکرد روغن، 3/91 درصد تغییرات در عملکرد روغن توسط صفت‌های درصد استئاریک، تعداد دانه در غلاف و وزن صددانه توجیه گردید. لذا از این سه صفت برای انجام تجزیه علیت استفاده شد. نتایج تجزیه علیت نشان داد که درصد اسیداستئاریک و تعداد غلاف اثر مستقیم مثبت و بالایی بر عملکرد روغن دارند. در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی شش مؤلفه شناسایی شد که 69/79 درصد تنوع را در بر می‌گرفتند. درصد اولئیک با عرض بذر در مؤلفه چهارم قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد می‌توان از صفات اندازه بذر برای افزایش درصد اسید چرب اولئیک استفاده کرد.