بررسی اثر غلظت‌های کلشی سین و زمان کاربرد آن بر ایجاد تتراپلوئیدی در انگور یاقوتی (Vitis vinifera Var.Yagoti)

افزایش عملکرد ارقام بی‌دانه و بزرگ‌تر شدن انــدازة حبه‌های آن از طریق پلی پلوئیدی ضروری به نظر می‌رسد. تعیین بهترین غلظت کلشی سین و مدت زمان کاربری آن، بررسی و مقایسه بیومتری بافت‌های دی پلوئید و اتوتتراپلوئید انگور یاقوتی، تهیه و تعیین کاریوتیپ کروموزومی انگور رقم یاقوتی دیپلوئید و تتراپلوئید و بررسی ساختار سیتولوژیکی قسمت‌های مختلف رویشی اهداف این بررسی بودند. این آزمایش در بهار 1389 در ایستگاه تحقیقات انگور تاکستان انجام شد. طرح در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار به صورت فاکتوریل اجرا گردید که فاکتور غلظت کلشی‌سین در 6 سطح (1/0، 3/0، 5/0، 7/0، 9/0، 1/1 درصد) و مدت زمان کاربری آن در 4 سطح (24، 48، 72 و 96 ساعت) همراه با شاهد بود. اعمال تیمارها بر روی جوانه­های باز نشده به طریقه پانسمان و تزریق در اوایل فروردین ماه انجام شد. 60 روز پس از اعمال تیمارها، از ساقه و برگ‌های تولید شده جدید، نمونه­برداری و مطالعات بیومتری میکروسکوپی بر اساس اندازه­گیری ابعاد سلول­های محافظ روزنه، ابعاد سلول‌های اپیدرمی برگ و تعداد کلروپلاست موجود در سلول­های محافظ روزنه جهت اثبات تتراپلوئیدی انجام گرفت. پس از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین تیمارها با شاهد به روش دانکن، کلشی‌سین با غلظت 9/0 و 1/1 درصد در 72 و 96 ساعت بهترین تیمار جهت ایجاد اتوتتراپلوئیدی به دست آمدند. سپس در پاییز همان سال از شاخه‌های اتوتتراپلوئید (تأیید شده به روش بیومتری) قلمه تهیه گردید. شمارش کروموزوم در ریشه­های قلمه‌ها انجام گرفت و تتراپلوئیدی در شاخه­های تیمارهای کلشی‌سین با غلظت 9/0 و 1/1 درصد در 72 و 96 ساعت نیز به اثبات رسید. مطالعه تشریحی گیاهان دیپلوئید و تتراپلوئید نیز توسط روش‌های متداول سلولی- بافت شناسی انجام گرفت. در ساختار تشریحی تفاوت قابل ملاحظه­ای در ساختمان سلولی دمبرگ، ساقه، برگ و ریشه در تیمارهای مختلف آزمایشی بین کلشی سین 9/0 و 1/1 درصد نسبت به شاهد و سایر تیمارها مشاهده شد که برتری سلول‌های اتوتتراپلوئیدی را نسبت به سلول‌های دیپلوئید نشان داد.