بررسی اثر ضد لیشمانیایی عصاره ی گیاهی آلفاپاینن (Pistacia atlantica) در شرایط آزمایشگاهی و موش حساس آزمایشگاهی BALB/c

زمینه و هدف: لیشمانیوز از جمله بیماری­های مشترک انسان و حیوان­ است که با طیف وسیعی از علائم بالینی به‌ویژه ضایعات جلدی (سالک) و احشایی (کالا آزار) در ایران همراه است. لیشمانیا ماژور یکی از علل لیشمانیوز جلدی است که به­وسیله نیش پشه­ی خاکی منتقل می­شود. در مطالعه حاضر تأثیر آلفاپاینن، عصاره‌ی گیاهی بنه (Pistacia atlantica) در میزان کشندگی لیشمانیا ماژور در محیط کشت و همچنین اثر درمانی این عصاره بر روی لیشمانیازیس ناشی از لیشمانیا ماژور در موش حساس آزمایشگاهی BALB/c بررسی گردید. روش بررسی: غلظت­های افزایش یابنده عصاره‌ی گیاه آلفاپاینن با میزان مشخص پروماستیگوت­ها مواجه داده شدند. برای محاسبه میزان زنده ­ماندن، تعداد پروماستیگوت­ها بعد از زمان­های 24، 48 و 72 ساعت توسط تست MTT مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای ارزیابی شرایط درون تنی از چهار گروه موش استفاده گردید، جهت آلوده کردن موش­ها به میزان 1/. میلی­لیتر محلول حاوی 106 ×2 پروماستیگوت لیشمانیا ماژور در فاز ایستا به قاعده دم موش­ها و به صورت زیر جلدی تزریق شد. حدود 4 هفته پس از تزریق، ضایعات جلدی مشهود گردید، سپس با استعمال دارو به صورت پماد در دوزهای مختلف به‌صورت روزانه و به مدت سه هفته در ناحیه زخم و اندازه­گیری مساحت زخم­ها در پایان هر هفته در گروه­های مختلف، اثر درمانی دارو در بهبودی زخم بررسی شد. یافته­ ها: نتایج حاصل از تست MTT حاکی از اثرگذاری تیمار مورد نظر بر رشد پروماستیگوت­ها بود. میزان IC50 مربوط به عصاره آلفا پاینن µg/ml 46/1 و گلوکانتیم µg/ml10 محاسبه گردید. در شرایط درون تنی نیز پماد موضعی 30 درصد این عصاره در کاهش اندازه زخم تأثیر داشت، به‌طوری‌که غلظت 15 درصد و داروی کنترل تأثیری را در کاهش اندازه زخم نداشتند.  نتیجه­ گیری: نتایج نشان داد، استفاده از عصاره آلفا پاینن در شرایط برون تنی اثر ضد لیشمانیایی مناسبی بر روی پروماستیگوت های لیشمانیا ماژور نشان داد و در شرایط درون تنی نیز بر روی موش حساس آزمایشگاهی باعث محدود شدن زخم گردید.