بررسی اثر دورهای مختلف آبیاری بر برخی خصوصیات زراعی هیبرید‏های داخلی و خارجی ذرت(Zea mays L.) در منطقه شمال خوزستان

سابقه و هدف: یکی از جنبه‌های مدیریت به‌زراعی درکشت ذرت مانند هر محصول زراعی دیگر، تعیین رقم و دور آبیاری مناسب جهت استفاده از پتانسیل هر رقم می‏باشد. یکی از مشکلات در زراعت ذرت در منطقه شمال خوزستان، اطلاعات اندک کشاورزان از خصوصیات زراعی هیبریدهای ذرت کاشته شده در این مناطق می‏باشد و این عامل، تصمیم‌گیری کشاورزان را برای انتخاب هیبرید مناسب برای کشت با مشکل مواجه کرده است. از طرفی مصرف آب در زراعت ذرت بالا است بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی واکنش هیبریدهای داخلی و خارجی موجود ذرت به دورآبیاری در منطقه شمال خوزستان انجام شد. مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات (کرت‌های خردشده) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال 1394 انجام شد. عامل اصلی دور‏ آبیاری در سه سطح شامل 7، 14 و 21 روز یک‌بار که در مرحله گل‌دهی (ظهور گل تاجی یا تاسل) روی گیاه اعمال گردید و عامل فرعی هیبریدهای موجود در منطقه در 9 سطح شامل مغان 704، جوین 704، مبین 616، کارون 701، AS71، BC678، BC582، Simon، NS770 بودند. صفات اندازه‌گیری شده شامل عملکرد دانه، اجزای عملکرد دانه (تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف، وزن 1000 دانه)، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، قطر بوته، طول بلال، طول و عرض برگ بلال بودند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که اثر دور آبیاری، هیبرید و اثر متقابل هیبرید × دور آبیاری بر عملکرد دانه، وزن 1000 دانه، تعداد دانه در ردیف بلال و طول بلال معنی‌دار شد. اثر هیبرید و اثر متقابل هیبرید × دور آبیاری بر تعداد ردیف دانه در بلال معنی‌دار بود. مقایسه میانگین اثر متقابل آبیاری و هیبرید بر عملکرد دانه نشان داد که هیبریدهای مغان 704 در دور آبیاری 7 روز (18/1 کیلوگرم در مترمربع) و دور آبیاری 14 روز (14/1 کیلوگرم در مترمربع)، هیبرید جوین 704 در دور آبیاری 7 روز (23/1 کیلوگرم در مترمربع)، هیبرید NS770 در دور آبیاری 7 روز (2/1 کیلوگرم در مترمربع) و دور آبیاری 14 روز (27/1 کیلوگرم در مترمربع)، هیبرید Simon در دور آبیاری 7 روز(15/1 کیلوگرم در متر مربع) و دور آبیاری 14 روز(2/1 کیلوگرم در متر مربع) دارای بیش‌ترین مقدار و هیبرید مبین در دور آبیاری 21 روز (54/0 کیلوگرم در مترمربع) و کارون 701 در دور آبیاری 21 روز(62/0 کیلوگرم در متر مربع) دارای کم‌ترین مقدار عملکرد دانه بودند. هیبرید مبین در دور آبیاری 7 روز دارای بیشترین تعداد ردیف دانه (9/14) و هیبرید simon در دور آبیاری 21 روز دارای کمترین مقدار (4/12) بود. هیبرید NS770 دارای بیشترین مقدار تعداد دانه در ردیف در دور آبیاری 14 روز (9/43) و 7 روز (6/42) و هیبرید مبین در دور آبیاری 21 روز (06/28) دارای کمترین مقدار بودند. هیبرید BC582 در دور آبیاری 14 و 21 روز دارای بیشترین طول بلال (به ترتیب 9/21 و 06/22 سانتیمتر) و هیبرید مبین در دور آبیاری 21 روز دارای کمترین مقدار (5/15سانتیمتر) بود. هیبرید Simon دارای بیشترین ارتفاع 16/260 سانتی‏متر، هیبرید مبین 616 دارای بیشترین تعداد برگ (6/15)، هیبرید Simon دارای بیشترین طول برگ (3/89 سانتی‏متر)، هیبرید BC678 دارای بیشترین عرض برگ (9 سانتی‏متر) بودند. نتیجه‌گیری: می‌توان دورهای آبیاری بین 7 تا 14 روز را بعد از تاسل‎هی ذرت اعمال کرد و عملکرد دانه مشابه با دور آبیاری 7 روز به‌دست آورد ولی دور آبیاری بیش از 14 روز توصیه نمی‌گردد زیرا باعث کاهش معنی‌داری در عملکرد دانه می‌شود.