بررسی اثرات همگنی و ناهمگنی اجزای واریانس در سطوح مختلف اندازه گله-سال بر پارامترهای ژنتیکی تولید شیر گاوهای هلشتاین ایران

در این تحقیق ناهمگنی اجزای واریانس تولید شیر در جمعیت گاوهای هلشتاین ایران در سطوح مختلف اندازه گله-سال با استفاده از رکوردهای سه دوره اول شیردهی جمع­آوری شده به وسیله مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی در طی سال­های 1362 تا 1392 بررسی شد. داده­ها شامل 245192 رکورد برای اولین دوره شیردهی، 202078 رکورد برای دومین دوره شیردهی و 147253 رکورد برای دوره شیردهی سوم بودند که بر اساس اندازه گله-سال به سه دسته بزرگ، متوسط و کوچک دسته­بندی شدند. برای بررسی ناهمگنی واریانس­ها از آزمون بارتلت استفاده شد. نتایج آزمون بارتلت برای تولید شیر در سه دوره شیردهی معنی­دار (01/0P < ) بود که ناهمگن بودن واریانس­ها در هر سه اندازه گله-سال را نشان می­دهد. به منظور برطرف نمودن احتمالی و یا کاهش ناهمگنی واریانس­ها از روش­های مختلف تبدیل داده (لگاریتمی، جذری، باکس-کاکس و زاویه­ای) استفاده شد. بکارگیری تبدیل داده­ها به همگنی واریانس منجر نشد. پارامترهای ژنتیکی، وراثت­پذیری­ها و اجزای واریانس با استفاده از مدل حیوانی و نرم افزار VCE برآورد شدند. برآوردهای وراثت­پذیری بدون تبدیل داده­ها در زایش­ها و گله-­سال­های مختلف از 184/0-142/0 در تجزیه تک صفتی و از 221/0-143/0 در تجزیه سه صفتی تغییر کرد و پس از تبدیل داده­ها مقادیر وراثت­پذیری اندکی افزایش یافتند. تبدیل داده­ها اثر قابل ملاحظه­ای روی رتبه­بندی حیوانات داشت و بر اساس نوع تبدیل، نسبت­های متفاوتی از گاوهای نر و ماده ممتاز در مقایسه با سناریوی واریانس همگن از فهرست دام­های برتر خارج شدند که روش تبدیل باکس-کاکس اثر کمتری بر رتبه و همبستگی رتبه­ای حیوانات برتر داشت. بنابراین، در ارزیابی­های ژنتیکی گاوهای هلشتاین برای افزایش صحت ارزیابی و کارآیی انتخاب برای تولید شیر، در نظر گرفتن ناهمگنی واریانس­ها ضروری به نظر می­رسد.