بررسی آماری تاثیر چاههای آب بر یکدیگر در یک مجموعه چاه، مطالعه موردی منطقه گرمابدشت- سیاهتلو (گرگان)

سابقه و هدف: منابع آب زیرزمینى در منطقه گرمابدشت- سیاهتلو به عنوان تامین‌کننده بخش مهمى از آب شرب شهر گرگان دارای اهمیت ویژه‌اى می‌باشند. در این منطقه تعداد زیادی چاه در یک محدوده کوچک واقع شده‌اند و در حقیقت این منطقه یک مجموعه چاه را تشکیل می‌دهد و به علت تداخل مخروط افت این چاهها با یکدیگر، سطح آب در برخی از این چاهها به طور قابل توجهی پائین افتاده است. پائین افتادن سطح آب در این چاهها باعث کاهش قابل توجه آبدهی آنها شده است و بعضی از چاه‌ها تخریب شده‌اند. با عنایت به محدود بودن منابع آب‌های سطحی برای تامین نیازهای جدید آب آشامیدنی شهر گرگان توجه اصلی به منابع آب زیرزمینی شده است. از آنجایی که حوضه‌های آب زیرزمینی که برای تامین آب شرب مورد استفاده قرار می‌گیرد در یک محدوده کوچک واقع می‌شوند و میزان آبدهی چاه‌ها در این منطقه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تاکنون مطالعه جامعی در خصوص تاثیر مجموعه چاه‌ها بر روی کاهش آبدهی چاه‌ها انجام نگرفته است. به این منظور در این تحقیق به تاثیر نقش مجموعه چاه‌های موجود در یک محدوده کوچک (گرمابدشت) بر روی میزان آب استخراج شده بررسی شده است. مواد و روش ها: برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی می‌تواند باعث افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی شود که از عوامل موثر بر کاهش آبدهی در مجموعه چاه‌ها، فاصله چاه‌های مجاور از یکدیگر و میزان برداشت زیاد آب از چاه‌ها در مجموعه چاه‌ها می‌باشد. بر اساس دو عامل فوق و تاثیر گذاری آن بر کاهش آبدهی چاه‌های منطقه گرمابدشت- سیاهتلو، از تعدادی شاخص آماری استفاده شده است. شاخص فاصله (DI) و شاخص دبی- فاصله (DQI) بر اساس عوامل موثر بر کاهش آبدهی تعریف شده است. عامل دیگری که در کاهش آبدهی چاه‌ها در مجموعه چاه‌ها نقش بسزایی دارد، ساختمان چاه است. با استفاده از ارزیابی‌ شاخص‌های آماری ارائه شده در این تحقیق، یک روش ساده و کاربردی به منظور تعیین درصد تاثیر ساختمان چاه بر روی کاهش آبدهی چاه‌ها معرفی شده است. یافته ها: پس از بررسی میزان آبدهی چاه‌ها و همچنین کاهش آبدهی چاه‌ها، این نتیجه بدست آمد که تغییرات آبدهی با شاخص DQI بیشترین همبستگی را نشان می‌دهد. و با تعیین فاصله میان چاه‌ها می‌توان تاثیر این عوامل را در کاهش آبدهی به حداقل رساند. در خصوص بررسی ساختمان چاه‌ها، نتایج حاصله از این تحقیق بیانگر این است که مقدار تاثیر ساختمان چاه بر کاهش آبدهی چاه‌ها از صفر تا 75 درصد متغیر بوده است. نتیجه گیری: با استفاده از شاخص‌های تعریف شده می‌توان یک حریم مناسب برای ایجاد مخروط افت در اطراف چاه‌ها ایجاد نموده تا از تداخل مخروط افت‌ها جلوگیری شود و تغییرات در میزان آبدهی چاه‌هایی که در آن برداشت صورت می‌گیرد به حداقل کاهش یابد. با بررسی شاخص های فوق شاخص DQI بهترین شاخص‌ آماری به منظور کمترین میزان کاهش آبدهی شناخته شده است. به‌ جهت ارزیابی تاثیر ساختمان چاه بر کاهش آبدهی چاه-ها یک شیوه جدیدی در این مقاله ارائه شده است که بر اساس آن هر چه شاخص دبی به فاصله (DQI) بیشتر باشد، درصد کاهش آبدهی چاه‌ها هم بیشتر می‌شود.