بررسی آزمایشگاهی آستانه حرکت ذرات و تغییرات زمانی غلظت رسوب در فرسایش ناشی از جریان رواناب

فرسایش خاک تشدیدی به­عنوان مهم­ترین عامل تخریب منابع خاک و آب محسوب می‌شود. به‌طور معمول، فرآیند فرسایش خاک شامل جدا شدن و انتقال ذرات خاک توسط قطرات بارندگی، جریان کم­عمق سطحی و یا برهمکنش این دو عامل است. بر این اساس، آگاهی از آستانه حرکت ذرات رسوب و تغییرات غلظت رسوب نسبت به زمان در فرسایش ناشی از جریان می‌تواند باعث شناخت دقیق فرآیندهای حاکم بر فرسایش خاک و انتقال رسوب و برهمکنش احتمالی آن­ها و همچنین زمینه­ای برای افزایش دقت مدل‌های فرسایش خاک باشد. در تحقیق حاضر، آستانه حرکت ذرات و تغییرات زمانی غلظت رسوب در نمونه­ای ماسه­ای در شرایط آزمایشگاهی در سه شیب 1/3، 9/5، 9/8 درصد و با سه دبی در واحد عرض 78/4، 12/7 و 05/9 (×10-5 m2 s-1) در فلومی به ابعاد 40/2 متر طول و40/0 ‌متر عرض بررسی شد. نتایج نشان داد، منحنی شیلدز برای تعیین آستانه حرکت برای این تحقیق مناسب نبود. قدرت جریان آستانه حرکت ذرات، 035/0 وات بر مترمربع تعیین شد. همچنین با افزایش شیب و به تبع آن افزایش قدرت جریان تا 05/0 وات بر مترمربع، شدت فرسایش افزایش یافت و فرسایش خاک از حالت ورقه­ای به شیاری تبدیل شد. نتایج تحقیق نشان می­دهد که عامل اصلی تلفات خاک و تولید رسوب در دامنه­ها، تشکیل و توسعه فرسایش شیاری است. بنابراین یکی از راه­هایی که می­تواند به­طور موثر میزان فرسایش خاک را کنترل کند، جلوگیری از تشکیل شیار با روش­هایی همچون کشت نواری، تراس­بندی و بانکت­بندی است.