بررسـی ساخت کلان (چارچوب فکری‌‌) دیوان پروین اعتصامی بر اساس رویکرد زبان‏‎‌‎شناختی صورتگرا

هدف از این پژوهش مطالعۀ چارچوب فکری-صوری دیوان پروین اعتصامی با تکیه بر اصول یکی از شاخه­های زبان­شناسی است. زبان‌شناسی، مطالعه علمی و بررسی‌‌ متنی و گفتمانی زبان است و همچون سایر علوم تقسیمات و انشعاباتی یافته که زبان‌شناسی کلان نیز یکی از این شاخه‌‌هاست. در این نوع بررسی‌‌ها، متن از لحاظ روابط فراجمله­ای مطالعه می­شود، و از این طریق، روابط میان بخش‌‌های تشکیل­دهندة یک متن، و ساخت کلان (بافتار‌‌) متن مشخص می‌گردد. در تحقیق حاضر، از الگوی وودبری (1987‌‌) – خان­زاده امیری (1379‌‌) استفاده شده و روش تحقیق از نوع توصیفی و تحلیل محتوای کمی است. به طور کلی، تجزیه و تحلیل حکایات در سطح ساخت کلان نشان داده است که در ساخت کلان دیوان پروین اعتصامی چارچوب ارائه­شده در الگوی مذکور قابل­تشخــیص است که البـــته برای تکمیل آن، تغیـــیرات و اصلاحــاتی نیز صورت گرفته است. از نتایج به­دست­آمده در این بررسی مشخص شد که سازة ‌‌پندواندرز در دیوان پروین اعتصامی محوریت دارد. از مجموع 6824 مصراع بررسی­شده 2728 مصراع به سازة ‌‌پندواندرز اختصــاص دارد که 97/39 درصد از کل مصراع‌‌ها را شامل می‌شود. بنا براین سازة ‌‌پندواندرز، سازة محوری و اصلی در ساخت کلان دیوان پروین اعتصامی تلقی می‌شود که این موضوع خود نشان­دهندة ماهیت تعلیمی اثر مذکور است.