برتری بریتانیا بر فرانسه در هند؛ مقدمة گسترش اقدامات بریتانیا در خلیج‌فارس

در ﻧﻴﻤﮥ قرن 18م/12ق، به‌دنبال بروز سلسله جنگ‌هایی در هندوستان که به‌واﺳﻄﮥ سیادت نیروی دریایی بریتانیا بود، موقعیت فرانسه در هندوستان متزلزل شد و با انعقاد صلح پاریس در سال 1763م/1177ق، تشکیلات آنان به تصرف قوای بریتانیا درآمد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که باتوجه به موقعیت مستحکم کمپانی هند شرقی انگلیس در هندوستان و نیز به‌علت مناسب‌بودن موقعیت منطقه‌ای و جهانی بریتانیا، کمپانی انگلیسی با ایجاد طرح‌های جدید و با به‌کارگیری ابزارهای سیاسی و نظامی، به‌شکل آشکاری درصدد تثبیت موقعیت خود در خلیج‌فارس برآمد؛ به‌گونه‌ای‌که سال 1763م/1177ق را باید ﻧﻘﻄﮥ عطف و سرآغاز رویکرد سیاسی حضور ایک (E.I.C) در خلیج‌‌فارس قلمداد کرد که در این راستا، شواهدی برای آن برشمردنی است: جابه‌جایی کانون تجاری کمپانی هند شرقی انگلیس از بندرعباس به بوشهر و بصره (1763م/1177ق)، ورود ایک به نبرد با کعبی‌ها (1763تا1765م/1177تا1177ق)، انتخاب نمایندﮤ کمپانی هند شرقی انگلستان در حکم کنسول بریتانیا در بصره (1763م/1177ق) و انعقاد قرارداد سعدون‌پرایس (1763م/1177ق). مورخان و پژوهشگران به موضوع جنگ‌های هفت‌‌ساله بین فرانسه و انگلستان در طول سال‌های (1756تا1763م/1170تا1177ق) و پیوند آن با تاریخ ایران و خلیج‌فارس توجه اندکی کرده‌اند. این پژوهش به روش کتابخانه‌ای و با شیوﮤ توصیفی‌تحلیلی سامان یافته است.