برآورد ضریب کیفیت موج‌های برشی و فشاری در پوسته شمال غرب ایران

در مطالعات مرتبط با زلزله‌شناسی مهندسی برای برآورد خطر لرزه‌ای در مناطق مختلف و همچنین تعیین دقیق بزرگا، شبیه‌سازی جنبش نیرومند زمین و مطالعه انرژی مخرب حاصل از زمین‌لرزه در حوزه نزدیک تا متوسط، تخمین ضریب کیفیت امواج برشی و فشاری نقشی اساسی دارد. بدین منظور با توجه به قرار گرفتن چندین شهر بزرگ در پهنه شمال غربی فلات ایران، ضریب کیفیت امواج فشاری و برشی با استفاده از داده‌های هفده ایستگاه لرزه‌نگاری با بیش از 13000 زمین‌لرزه ثبت شده در شبکه مرکز لرزه‌نگاری کشوری (IRSC) و شبکه ملی لرزه‌نگاری نوارپهن ایران (INSN) برآورد شد. برای سه گروه داده به‌ترتیب با فاصله رومرکزی کمتر از 100 کیلومتر، از 100 تا 200 کیلومتر و صفر تا 200 کیلومتر بررسی تغییرات جذب امواج حجمی در نُه نوار بسامدی، با بسامدهای مرکزی در 3، 5، 7، 10، 14، 20، 28، 38 و 47 هرتز انجام گرفت و برای هرکدام از ایستگاه‌ها برای بسامدهای مختلف به‌طور جداگانه ضریب کیفیت تخمین ‌زده‌شد. در این مطالعه از روش کُدای بهنجارشده برای برآورد ضریب جذب امواج فشاری و برشی حاصل از زمین‌لرزه به‌عنوان روشی قابل اعتماد با توجه به حذف شدن اثرات چشمه و ساختگاه در مدل‌سازی انجام گرفته، استفاده شد. برای پهنه شمال غربی ایران مقادیر وابستگی بسامدی ضریب کیفیت امواج فشاری و برشی در همه ایستگاه‌ها برآورد شد به‌طوری‌که مقدار متوسط آن برای محدوده شمال غرب فلات ایران از  و  پیروی می‌کند. با توجه به مقادیر پایین و لذا جذب بالای امواج برشی و فشاری در پهنه شمال غرب ایران دامنه امواج حین عبور از زمین به‌شدت تضعیف می‌شود که این اثر جذب امواج لرزه‌ای، باعث کاهش خسارات ناشی از زمین لرزه‌ها در فواصل مناسب از گسل‌ها در زمان وقوع زمین‌لرزه خواهد شد.