باز خوانی پروندۀ کارکنان دیپلماتیک و کنسولی ایالات متحده در تهران (دعوای ایالات متحدۀ آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران)

دانشجویان پیرو خط امام در 13 آبان 1358 در اعتراض به پناه دادن ایالات متحدۀ آمریکا به محمدرضا پهلوی و با این فرض که آمریکا با حضور شاه در آن کشور در تدارک توطئه‌ای همانند توطئۀ کودتای 28 مرداد 1332 است و مأموران دیپلماتیک و کارکنان کنسولی آمریکا در تهران نیز از طریق جاسوسی و ارتباط با برخی عناصر مشکوک در داخل در صدد براندازی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران هستند، واکنش نشان دادند و سفارت آمریکا در تهران را اشغال کردند. دولت آمریکا نیز در پی ناکامی‌های سیاسی در روند حل موضوع به راه حل حقوقی مبادرت ورزید و 25 روز پس از اشغال سفارت یعنی در 29 نوامبر 1979 دادخواستی را در دبیرخانۀ دیوان بین‌المللی دادگستری به ثبت رساند. براساس این دادخواست که در لایحۀ آمریکا نیز تکرار شده است، این کشور مدعی بود دیوان مطابق با چهار عهدنامۀ بین‌المللی شامل کنوانسیو‌ن‌های وین 1961 و 1963 در مورد روابط دیپلماتیک و کنسولی و نیز عهدنامۀ مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین ایران و ایالات متحده منعقده در 1955 و نیز کنوانسیون تعقیب و مجازات جرایم علیه اشخاص مورد حمایت بین‌المللی به سال 1973، که هر کدام جداگانه صلاحیت دیوان را تأیید می‌کنند، می‌تواند به دادخواست آمریکا پاسخ مثبت دهد. به هر حال در این مقاله به دلایل و استنادات آمریکا، اعتراض سطحی ایران که طی دو نامه به دیوان منعکس شد و دلایل و براهین دیوان در حکم نهایی صادره و به‌طور کلی روند طی‌شده در این پرونده خواهیم پرداخت.