بازشناسی مفهوم تعامل میدان و باغ‌های سلطنتی (دولتخانه‌های دوره صفویه)؛ بررسی رابطه دوسویه فضای عمومی با قدرت متمرکز

تشکیل دولت­صفوی را می­توان نقطه عطفی در روابط قدرت و تولید فضا در شهرهای ایرانی برشمرد. چرا­که برای اولین­بار شاهد حضور میدان­های عمومی در شهرهای ایران به­صورتی بودیم که عناصر اصلی و عمومی شهر در­ جوار آن قرار­گرفته و مرکزی با قدرت سیاسی، مذهبی، اقتصادی در قلب شهر پدید­آورد. در­این زمان میدان همچون جلوخانی برای باغ سلطنتی نقش مهمی ایفا­می­کند. هدف اصلی پژوهش­حاضر، شناخت چگونگی تعامل میدان و باغ­های سلطنتی و به­عبارتی بازشناسی نقش فضای عمومی میدان در رابطه با گفتمان قدرت متمرکز است. برای یافتن این­رابطه لازم­ است، منابع و اسناد تاریخی درجه اول تحلیل و تفسیر شوند. لذا ماهیت این­پژوهش کیفی و تاریخی است و با روش تحلیلی- توصیفی، سعی در یافتن کارکرد نمادین عناصر شهری در جریان تغییرات اجتماعی و سیاسی آن­دوران دارد. رویکرد تحلیلی مورد استفاده در تفسیر نقش میدان­ها در این مقاله با تاسی از مباحث مطرح­شده توسط فوکو، بوردیو و نظریات اجتماعی هنری لوفور می­باشد. این­رویکردها سبب­گردید تا دریابیم دولتخانه­های صفوی، میدان را متفاوت از آنچه به­معنای محل گردهمایی­عمومی و مکان برقراری تعامل میان مردم وجود دارد، تغییر شکل مفهومی داده و از آن به­عنوان مرکزی برای نمایش قدرت ­مرکزی و استفاده از قدرت­های اقتصادی و مذهبی برای تقویت حکومت­ صفوی بهره­برداری نموده­است.