بازسازی برف مرز کواترنری واحد ژئومورفیک زاگرس ایران

اگرچه دورة کواترنری در میان دوره‌های زمین‌شناسی ازنظر زمانی، بسیار کوتاه است، ولی نزد ژئومورفولوژیست­ها بسیار مهم است. اهداف اصلی این مقاله، ارائة بهترین روش برآورد ارتفاع برف‌مرز دائمی، تجزیه و تحلیل اثر تغییر عرض جغرافیایی و جهت ناهمواری بر ارتفاع برف­مرز دائمی کواترنری و درنهایت، ترسیم نقشة فرایند یخچالی برای واحد ژئومورفیک زاگرس در طی کواترنری است. به این منظور، ابتدا با توجّه به فرم خطوط منحنی میزان در نقشه‌های توپوگرافی 50000/1، بیش از 2000 نقطة سیرکی در واحد زاگرس شناسایی شد. به­دلیل وسعت منطقة مورد مطالعه، ابتدا ارتفاع برف­مرز دائمی در حوضه‌های آبریز به تفکیک برآورد شد. ارتفاع برف­مرز به روش‌های رایت، ارتفاع کف سیرک، نسبت پنجه به دیواره و نسبت‌های ارتفاعی برآورد شد. امتداد ناهمواری‌های زاگرس سبب شکل‌گیری سیرک‌های یخچالی در جهات شمال شرقی –جنوب غربی شده است. پراکندگی سیرک‌های شناسایی‌شده دال بر این است که دامنه‌های شمال شرقی این واحد، شرایط مساعدتری برای شکل‌گیری سیرک داشته است. تجزیه و تحلیل ارتفاعات برآوردی برای برف مرز بر اساس روش‌های مختلف، دال بر این است که ارتفاع برف­مرز دائمی در روش نسبت‌های ارتفاعی ازنظر عدد ارتفاعی و انعکاس اثرگذاری جهت سطوح ارضی بر اختلاف برف­مرز دائمی، ارتفاع مناسب‌تری است. گستردگی زاگرس در عرض جغرافیایی، سبب تفاوت ارتفاع برف‌مرز قسمت‌های مختلف آن شده است، به‌طوری که ارتفاع برف­مرز دائمی جنوبی‌ترین حوضه (بختگان - مهارلو) 661 متر مرتفع‌تر از شمالی‌ترین حوضه (مرزی غرب) برآورد شده است. متوسّط ارتفاع برف­مرز واحد زاگرس 2719 متر است. درمجموع، ارتفاع برف­مرز دامنه‌های نسار این واحد 2561 متر و دامنه‌های نگار (دامنه‌های جنوب غربی) 2822 متر برآورد شد (261 متر اختلاف ارتفاع). تجزیه و تحلیل اثر مقدار شیب و ارتفاع قلل بر ارتفاع برف­مرز بیانگر آن است که اثرگذاری این عوامل بر ارتفاع برف­مرز دامنه‌های نگار بیشتر از دامنه‌های نسار است.