بازخوانی باغ سعادت‌آباد قزوین ؛ بر‌اساس اشعار عبدی‌بیگ‌شیرازی و انطباق با اسناد تاریخی دیگر

Authors

  • مجتبی انصاری دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس- ریاست دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس
Abstract:

باغ سعادت‌آباد قزوین در دوره شاه‌طهماسب صفوی و در­جریان انتقال پایتخت به قزوین ساخته شد. با ­توجه به مستندات موجود، علت این انتقال در سال 962 ق. مخاطراتی بود که از­ سوی حکومت‌های عثمانی و روسیه متوجه تبریز بود. به دستور شاه طهماسب صفوی باغ‌ها و فضاهای لازم برای بخش‌های سکونتگاهی، دیوانی و سایر عرصه‌ها ساخته شد. وی عده‌ای از بزرگان کشوری و خویشاوندان نزدیک خود را تشویق کرد که باغ‌هایی در کنار باغ‌های سکونتگاهی حکومتی بسازند. در اطراف باغ سعادت‌آباد حدود بیست ­و­سه باغ و گلزار وجود داشت. شاه طهماسب از شاعری به نام خواجه زین ­العابدین ­علی­ نویدی معروف به عبدی‌بیگ شیرازی متولد 921 ق. در تبریز (متوفی 988 ق. در اردبیل) که در دیوان­خانه همایونی حضور داشته، خواست که مجموعه باغ‌های قزوین را به زبان منظوم وصف کند. خمسه "جنات ­عدن" عبدی­ بیگ شامل مثنوی‌­های "روضه‌الصفات"،"دوحه‌الازهار"،"جنه‌الاثمار"،"زینت­‌الاوراق" و "صحیفه­‌الاخلاص" حاصل این تلاش است که حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره کلیات و جزییات این باغ و عمارت‌­های آن است. اشعار عبدی‌بیگ از مهم‌ترین اسناد در مورد این باغ بوده و از توصیفات آن روشن می‌شود که باغ سعادت‌آباد در زمان خود باغی کم‌­نظیر بوده است. از مهم‌ترین فضاها و ویژگی‌­هایی که در این اشعار به توصیف آن­ها پرداخته شده می‌­توان به خیابان، سردر، ارشی‌خانه، خانه­‌شروانی، ایوان­‌ها، صفه سرچنار، حوضخانه، هندسه باغ و انواع درختان و گیاهان اشاره کرد. اطلاعات موجود و فضاهای اشاره شده در این منظومه‌­ها بیش از چیزی است که امروزه بر جای مانده است و بر‌اساس این اطلاعات، می­‌توان تصویری کلی از نقشه عمومی باغ و ویژگی‌­های فضایی آن به‌­دست آورد.هدف این پژوهش باز­خوانی طرح این مجموعه باغ حکومتی بر‌اساس اشعار عبدی‌بیگ‌شیرازی و مطابقت آن با دیگر متون و اسناد تاریخی است. روش به‌­کار رفته در این پژوهش، روش تفسیرى-تاریخى است که پس از استنتاج و تحلیل متون، تصاویر و نقشه‌­های موجود به هدف خواهد رسید. ساختار کلی باغ و عناصر اصلی آن شامل سردر عالی­‌قاپو، ارشی‌خانه (چهلستون)، خانه شروانی، دیوانخانه (ایوان شاهی) از مهم‌­ترین عناصر مورد بررسی در این پژوهش هستند.این منبع تاریخی می‌­تواند علاوه بر روشن کردن جنبه‌­های کالبدی مختلف معماری، منظر و باغ‌سازی، جنبه‌­های ذهنی-معنایی و اصول زیبایی‌شناسی آن زمان را نیز آشکار کند. این نوشتار سعی دارد تا ساختار فضایی کلی، توصیفات و جزییات این باغ‌ها را از میان اشعار استخراج و در قالب نقشه و کروکی به تصویر بکشد تا مبنایی برای مطالعات بعدی و برنامه‌­های توسعه­ آتی پدید آید.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بازخوانی تاریخی اشعار نیما یوشیج

انقلاب مشروطه در کنار تحولات سیاسی- اجتماعی که در سطح جامعه ی ایران پدید آورد، در ادبیات نیز تأثیر گذاشت و توجه به اجتماع و مسائل اجتماعی را سرلوحه ی آثار ادبی قرار داد و باعث شد شاعران و ادیبان که پیش از آن کم تر به مسائل سیاسی- اجتماعی توجه می کردند، به طور جدی به این مسائل بپردازند. در نتیجه ی توجه به این ها، مضامینی چون وطن، آزادی، عدالت، انسان، کارگر، فقر، استبداد و... مورد توجه قرار گرفت....

بازخوانی خیابان قزوین با تکیه بر اشعار عبدی بیگ و سایر مکتوبات موجود

خیابان قزوین که امروز با نام خیابان سپه در شهر قزوین به آن اشاره می‌شود از مستحدثات شاه‌طهماسب صفوی در شهر قزوین به‌شمار می‌رود. بسیاری خیابان قزوین را نیای خیابان چهار باغ صفوی (شاه‌عباسی) اصفهان برشمرده و گروهی حتی از آن به عنوان اولین خیابان در فضای شهری ایران یاد می‌کنند1.  در این میان آنچه کمتر به آن پرداخته شده است، شناخت و معرفی ساختار فضایی خیابان قزوین است. اینکه خیابان قزوی...

full text

باغ انگلیسی، رنسانسی دیگر

قرن هجدهم عصر شکوفایی علم و فلسفه و از سوی دیگر رونق نقاشی در عالم هنر غرب به شمار می‌آید. در هر نقطه از اروپا، فلاسفه، شعرا، نجبا و سیاسیون تمایل خود را به ایجاد باغ‌های زیبا نشان می‌دهند. اما تنها در انگلستان استیل جدید پیدایش مناظر بدیع از طریق نقاشی به وجود می‌آید. این باغ‌های جدید برخلاف باغ‌های فرانسه، سمبل بی‌نظمی در باغ‌های جهان شمرده می‌شوند. تبعات این تحول عظیم در هنر باغ‌سازی جهان تا...

full text

انطباق نظریّات جاذبه‌های انسانی با اشعار مولوی

در ارتباطات انسانی، نظریّات متعدّدی درباره­ی جاذبه­های انسانی مطرح شده است که مفاهیمی همچون، نزدیکی، آشنایی، گزینش ادراکی، تشابه و تجانس از آن جمله می­باشند. از طریق مطالعه­ی موردی اشعار مولوی و تطبیق آنها با نظریّات جذب، معلوم گشت که مولانا نزدیکی را بیشتر در رابطه با خداوند در نظر گرفته و در زمینه­ی تشابه نیز معتقد به لزوم هم­جنس بودن طرف­های ارتباطی است. او همچنین وجود شباهت را در کنار تفاوت بر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 15  issue 58

pages  27- 50

publication date 2018-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023