بازخوانی انتقادی نظریه انحصار خمس در غنائم جنگی و رُکاز

author

Abstract:

در بابِ وجوب خمس اموال غیر غنائم جنگی، به‌ویژه ارباح مکاسب، میان فقهای مسلمان اختلاف نظر وجود دارد. فقهای امامیه بر وجوب آن اجماع دارند و فقهای اهل‌سنت بر عدم وجوب آن به جز در رکاز- یعنی دفینه‌های زیر زمین-، فتوا داده‌اند. ریشۀ این اختلاف نظر را علاوه بر تفسیر متفاوت فریقین از واژۀ «غنمتم» در آیه چهل‌و‌یکم سورۀ مبارکه أنفال، باید در ادلّه غیر قرآنی وجوب خمس«ارباح مکاسب» جُست. سایر مذاهب فقهی در خمس به حدیث نبوی «و فی الرکاز الخمس» استناد کرده‌اند، اما امامیه به احادیث اهل‌بیت(ع) هم اتکا کرده است. به نظر می‌رسد اختلاف‌نظر میان فقه اهل‌سنت و فقه امامیه در مرتبه نخست به تردید و ترجیح ادله برمی‌گردد، که چنین رویّه‌ای مختص به مستندات فقهای امامیه نیست؛ بلکه این امر در میان همه مذاهب اسلامی متداول است و اصلی پذیرفته شده به‌شمار می‌آید؛ و در مرتبه دوم ریشه آن را باید در تفسیر فقهی که فقهای هر یک از مذاهب از ادله وجوب خمس ارائه داده‌اند، یافت که البته باز این هم منحصر در مذهب امامیه نیست. مقاله حاضر در نظر دارد خوانشی انتقادی از نظریه انحصار خمس در غنائم جنگی و نظریات مختلف دربارۀ رکاز با تکیه بر واکاوی ادله استنباطی وجوب خمس ارباح مکاسب نزد فقهای امامیه و مقایسه آن با خمس رکاز نزد اهل‌سنت، ارائه دهد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بازخوانی آرای انتقادی و بحران‌های فراروی دموکراسی

هرچند اعتبار و منزلت دموکراسی در دنیای معاصر چنان گسترده شده است که بسیاری وجود آن را مسلم و بدیهی می‌انگارند، نظریة دموکراسی و موازینش با انتقادات چالشی روبه‌رو بوده است. منشأ غالب رویکرد انتقادی به دموکراسی را باید در عصر یونان باستان جست‌وجو کرد. درواقع، از همان سرآغاز باستان ماهیت دموکراسی، معضلات و بحران‌هایی را فراروی خود داشته است که دموکراسی‌های عصر ما نیز کم‌و‌بیش با آن‌ها در جدال‌اند....

full text

مبانی نظریه عدم انحصار وجوب زکات در موارد نه گانه

اکثر قریب به اتفاق فقیهان شیعه معتقدند زکات فقط در نه مورد واجب است این نه مورد عبارتند از طلا و نقره و گندم و جو و خرما و کشمش و شتر وگاو و گوسفند برخی نیز مانند سید مرتضی و شیخ طوسی و ابن زهره بر این قول ادعای اجماع کرده اند ولی معدودی از فقیهان و محدثان پیشین و برخی از محققان معاصر با این قول مخالفت کرده پرداخت زکات در اشیائی به جز موارد نهگانه را نیز واجب دانسته اند نظریه عدم انحصار وجوب زک...

full text

بازخوانی نظریه انسداد

نحوه کارآمد کردن فقه، به عنوان ارائه دهنده برنامه زندگی خداپسندانه بشر با توجه به داعیه اداره زندگی از گهواره تا گور، در شرایط پیش آمده پس از انقلاب اسلامی به معرکه آراء و نظریات تبدیل شده است. تشکیل حکومت اسلامی و طرح موضوعات نوبنیاد فلسفه فقهی صاحب نظران را بر آن داشت تا تلاش های بسیاری در جهت موجه جلوه دادن این بخش از حوزه معرفت دینی به انجام برسانند. یکی از نظریات مطرح شده احیای نظریه ی انس...

15 صفحه اول

بازخوانی نظریه حدوث جسمانی نفس در پرتو نظریه نوخاسته گرایی

براساس تئوری نوخاسته‌گرایی، ذهن به طور بدیع و پیش بینی ناپذیری از بدن فیزیکی ظهور می کند و وابسته به آن است اما در عین حال غیرقابل تقلیل به مغز و یا هر گونه سیستم فیزیکی برآمده از آن است. یکی از قرائت های مهم نوخاسته گرایی، نوخاسته گرایی جوهری است که در بسیاری از شاخصه ها با نظریه حدوث جسمانی نفس قرابت دارد. از این رو به نظر می رسد این نظریه قابل بازخوانی و صورت بندی در فضای فلسفه ذهن معاصر است...

full text

بازخوانی انتقادی تاریخ (گفتمانکاوی تاریخ‌نگاری کردستان)

تاریخ‌نگاری یکی از سازوکارهای معنابخشی به هویت‌های فرهنگی معاصر، از طریق حافظه جمعی، روایت، فانتزی (خیالپردازی) و اسطوره است. یکی از حوزه‌هایی که به بازاندیشی انتقادی تاریخ پرداخته و آن‌ را در رابطه با قدرت و نظام‌های سلطه مجدداً صورت‌بندی کرده، نظریه پسااستعماری است. این نوشتار تلاشی برای بازخوانی تاریخ کردستان، جنبه‌های روایی و صورت‌بندی‌های گفتمانی آن، از این منظر انتقادی است. در این جس...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 53  issue 1

pages  175- 194

publication date 2020-08-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023