بازتاب نقد قدرت در اشعار شهاب نیریزی (تحلیل متنی بازمانده از عصر قاجار، از دیدگاه تاریخگراییِ نوین)
author
Abstract:
مطالعات بینارشته‌ای و یاری‌جستن از نظریّه‌های مطالعات انتقادی، از رهیافت‌های کاربردی‌کردنِ پژوهش‌های نقّادانة متون ادبی است. «تاریخگراییِ نوین» (New historicism) یکی از جدیدترین شیوه‌های تحلیل متن در عرصۀ مطالعات نقّادانة ادبی است که به «تاریخیّتِ متن و متنیّت تاریخ» باور دارد و به بازسازی ذهنیّت و جهان‌بینی مستتر در متن و دریافت رابطۀ این ذهنیّت با ساختار قدرتِ زمانۀ آن می‌پردازد. در نوشتۀ حاضر، پس از معرّفی و مروری بر زندگانی سیّد اشرفِ نیریزی، متخلّص به «شهاب»، از دید تاریخگراییِ نوین به مهم‌ترین ستایۀ وی، که خطاب به احمدشاه قاجار و در تهنیت بازگشت او از سفر فرنگ سروده شده است، نظری افکنده خواهد شد. «شهاب» از سرایندگان عصر قاجار است که اشعار وی را باید یکی از حلقه‌های ناشناختۀ شعر بازگشت در عصر مشروطه دانست. وی شیخ‌الاسلام نیریزِ فارس از دورۀ ناصرالدّین‌شاه تا احمدشاه و صاحب قریحه‌ای سرشار بود و برخلاف گفتۀ عماد فقیه کرمانی که: «دو مقام است که با هم نشود جمع، عماد مذهب عاشقی و منصب شیخ اسلامی» عاشق‌پیشگی و ذوق شاعری را با شغل شیخ‌الاسلامی توأمان داشت. در نوشتۀ حاضر، پس از نگاهی به وقایع و اوضاع اجتماعی عصر شهاب و نگاهی به ستایۀ وی، برمبنای تاریخگراییِ نوین، رابطۀ ذهنیّت موجود در متن با «قدرتِ» زمانۀ آن تحلیل خواهد شد. خواهیم دید که از دید اغراض ثانویۀ جملات، ستایۀ شهاب بیش از مدحِ شاه قاجار، بیانگر نقد پنهان و گاه آشکارِ «هژمونیِ» دستگاه حاکمه است. تصحیح و تحلیل سروده‌های شهاب برای دستیابی به تصویر و شناختی هر چه دقیق‌تر از زنجیرۀ شعرِ بازگشت و ادبیّات عصر مشروطه، چه از منظر فُرم و تتبّع آثار پیشینیان، چه از لحاظ معنا و اندیشه-های نهفته در متن حائز؛ زیرا است.
similar resources
بازتاب نقد قدرت در اشعار شهاب نیریزی (تحلیل متنی بازمانده از عصر قاجار، از دیدگاه تاریخ گراییِ نوین)
مطالعات بینارشته ای و یاری جستن از نظریّه های مطالعات انتقادی، از رهیافت های کاربردی کردنِ پژوهش های نقّادانه متون ادبی است. «تاریخ گراییِ نوین» (new historicism) یکی از جدیدترین شیوه های تحلیل متن در عرصۀ مطالعات نقّادانه ادبی است که به «تاریخیّتِ متن و متنیّت تاریخ» باور دارد و به بازسازی ذهنیّت و جهان بینی مستتر در متن و دریافت رابطۀ این ذهنیّت با ساختار قدرتِ زمانۀ آن می پردازد. در نوشتۀ حاضر، پس از م...
full textنقد مقالۀ «جنسیت، قدرت و کاربرد زبان از دیدگاه تاریخگرایی نوین در گلنگری گلن راس اثر دیوید مَمِت»
نوشتار پیش¬رو به معرفی و نقد مقالۀ «جنسیت، قدرت و کاربرد زبان از دیدگاه تاریخگرایی نوین در گلنگری گلن راس اثر دیوید مَمِت» نوشتۀ فاضل اسدی امجد و یاسر ذوالفقاری (فصلنامۀ نقد ادبی، سال دوم، شمارۀ هفتم، پاییز 1388) می پردازد و تلاش می کند از این طریق به برخی از چالش های پژوهش های نقد ادبی به طور کلی و رویکرد تاریخ¬گرایی نو به طور خاص اشاره کند. گرچه این رویکرد چندان نو نیست و زمان قابل توجهی از پید...
full textبازتاب حماسه عاشورا در اشعار برخی از شعرای عصر عباسی
ادبیات در قلمرو شعر و شاعری در میان شیعیان از آغاز، جایگاهی بس بلند داشته است .شاید پشتیبانی فرهنگی و تشویق ائمه معصومین (ع) نسبت به شاعران متعهد و هم چنیناثربخشی عمیق شعر در روح و روان انسان ها، انگیزه ای شد تا برخی ازشاعران تلاش کنندتا با زبان رسای شعر، حقّانیت رهبران الهی و حقایق پنهان را به فرهنگ جامعه منتقلسازند، و به دنبال جلب رضایت خدا و اعلام دوستی اهل بیت (ع) و وصول به اجر اخرویباشند نه...
full textبازتاب حماسه عاشورا در اشعار برخی از شعرای عصر عباسی
ادبیات در قلمرو شعر و شاعری در میان شیعیان از آغاز، جایگاهی بس بلند داشته است .شاید پشتیبانی فرهنگی و تشویق ائمه معصومین (ع) نسبت به شاعران متعهد و هم چنیناثربخشی عمیق شعر در روح و روان انسان ها، انگیزه ای شد تا برخی ازشاعران تلاش کنندتا با زبان رسای شعر، حقّانیت رهبران الهی و حقایق پنهان را به فرهنگ جامعه منتقلسازند، و به دنبال جلب رضایت خدا و اعلام دوستی اهل بیت (ع) و وصول به اجر اخرویباشند نه...
full textنقد قدرت از دیدگاه مولانا در مثنوی
کمتر کسی ممکن است به مولانا به چشم منتقد و مصلح اجتماعی نگاه کند و در آثار عرفانی و غنایی وی به دنبال آرای انتقادی و سیاسی باشد؛ اما درک عرفان و اندیشة انسانی و مردم‌گرایانة او، تردیدی در جامعیت شخصیت و جهان‌بینی وی باقی نمی‌گذارد؛ از این رو بسیار طبیعی می‌نماید که او وقتی از رستگاری انسان و زندگی صلح‌آمیز و مبتنی بر معنویت و آگاهی سخن می‌گوید، قدرت ستم‌گرایانه و استبداد ظالمانه را به مثابة ما...
full textMy Resources
Journal title
volume 17 issue 55
pages 103- 124
publication date 2013-05-22
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023