بازتاب تمثیلی نفس امّاره در مثنوی مولوی
Authors
Abstract:
مولوی در مثنوی بر اهمیت شناخت نفس تأکید کرده است. وی برای به تصویر کشیدن نفس که مفهومی مجرد، انتزاعی و دور از ادراک انسان است، از میان مواد سازنده صور خیال، از تمثیل بهره گرفته تا بین نفس انسان و عناصر طبیعت ارتباط برقرار کند. از مراتب و درجات نفس نیز به نفس امّاره بیشتر توجه داشته و کوشیده است زشتیهای آن را از طریق تمثیلهای حیوانی و استفاده از عناصر اربعه و جمادات در حکایتها بازگو کند و بدین وسیله، نکات تعلیمی و اخلاقی در باب تحذیر از نفس امّاره را با شیوهای غیر مستقیم و تأثیرگذار بر ذهن و روان مخاطب جاری سازد. هدف این پژوهش، بررسی مفهوم تمثیلی نفس امّارهدر سه دفتر اول مثنوی معنوی است. بدین منظور تمثیلهای نفس امّاره از سه دفتر اول استخراج و به دو گروه تمثیلهای حیوانی و موجودات خیالی و تمثیلهای عناصر اربعه و جمادات تقسیم شدهاند. بسامد و میزان استفاده از این تمثیلها نیز از طریق نمودارها نشان داده شده است تا نتیجه تحقیق عینیتر و ملموستر گردد. در تمثیلهای دسته اول، موجودات خیالی بیشترین بسامد را نسبت به حیوانات دارند و در تمثیلهای عناصر اربعه و جمادات، آتش بیشتر از عناصر دیگر در مفهوم نفس امّاره ظاهرگشته است.
similar resources
بازتاب رسالة تمثیلی قصۀ الغربة الغربیة و جغرافیای مثالی سهروردی در مثنوی مولوی
مفاهیم جدایی از عالم علوی، غربت روح در قفس تن، و بازگشت به اصل در ادبیات عرفانی ایرانی- اسلامی، غالباً در آثار تمثیلی و با زبانی نمادین بیان شده است. یکی از مهم‌ترین این آثار رسالة کوتاه قصۀ الغربة الغربیة شیخ‌شهاب‌الدین سهروردی است. هدف ما در این مقاله این است که با روش توصیفی ـ تحلیلی، مفهوم «غربت غربی» سهروردی در این رساله را که در قالب جغرافیای مثالی مطرح میشود، در مثنوی مولوی جست‌وجو کنیم...
full textبازتاب تأویلهای قرآنی مثنوی مولوی در مثنوی های سلطانولد
مثنوی معنوی از آثار بزرگ عرفانی است که مولوی در این مجموعه با گفتمان قرآنی خود آموزهها و تعالیم بسیاری را در اختیار سالکان قرار میدهد. وی در عرصۀ تأویل آیات قرآن نیز نظرات خاصی دارد و با ذوق عرفانی خود سعی کرده جوانب مختلف معنایی آیات قرآن را تشریح کند. اولین کسی که به تقلید از مولانا به سرودن مثنوی پرداخت و از آموزههای مثنوی معنوی بهره برد، فرزندش سلطانولد است؛ وی اگر چه در عرصۀ عرفان به ت...
full textسرچشمه‌های عرفانی در مثنوی مولوی «با رویکرد تمثیلی»
در عرفان اسلامی آثار بسیار کثیری وجود دارد که هریک با رویکردی گوناگون سعی در شناسایی و معرفی جهان هستی دارد و غالباً روش‌ها و ابزارهایی همانند: کنایه، نماد، مفاهیم مجازی و استعاری را برای نمایش جهان درونی عارف با الگو از دنیای پیرامونش به کار گرفته‌اند. این رویکرد در مثنوی ستون سترگ ادبیات عرفانی و تمثیلی، مشهود است. مولانا این ابزارها را در ساحت‌های تمام موضوعات خویش تعبیه نمود که می‌توان از ای...
full textنمادهای تمثیلی و اساطیری گیاه و درخت در مثنوی مولوی
در این مقاله به نمادهای قدسی نباتات اعم از رستاخیز آیینی نباتات، وحدت وجود و بازگشت به اصلی واحد، باورهای دینی و عامیانه درباره درختان و جنبه های قداست گیاه در مثنوی مولوی پرداخته ایم.
full textبررسی شاخصه های حکومت دینی در قصه‌های تمثیلی مثنوی مولوی
موضوع حکومت، یکی از بنیادیترین دغدغههای بشر در طول تاریخ بوده و هست. ضرورت حکومت از بدیهیات است که فطرت انسانی نیز آن را تأیید میکند. موضوع حکومت مطلوب و دینی از جمله مباحث مهم در مثنوی مولوی است که مولانا در این اثر با ارزش، از جهات مختلف دینی، علمی، سیاسی و غیره با زبان تمثیل و نماد آفرینی به مبحث حکومت و نوع مطلوب آن پرداخته است. پژوهش حاضر بصورت کتابخانه‌ای- تح...
full textMy Resources
Journal title
volume 12 issue 42
pages 183- 207
publication date 2016-05-21
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023