ایران‌گرایی در آثار مورخان ایرانی ـ اسلامی در سده‌های سوم تا پنجم هجری

Authors

  • محمد عبدالملکی دانشجوی دکتری رشته تاریخ تمدن ملل اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه تهران
Abstract:

تاریخ نگاری اسلامی به شکل رسمی از زمانی آغاز شد که فرهنگ و تمدنی ترکیبی با الهام از آموزه‌های دینی و با بهره گیری از تجربیات ملل و تمدن‌های دیگر، در سرزمین‌های اسلامی و با رهبری خلفای عرب، ایجاد شد. تألیف تاریخ عمومی جهان و به‌ویژه تاریخ اسلام، از سویی با گسترش نهضت شعوبیگری همراه بود و از سوی دیگر با تأثیر فراوان فرهنگ و تمدن ایران پیش از اسلام در همه شؤون زندگی سیاسی و اجتماعی مسلمانان. از این رو مورخان مسلمانی که نسب ایرانی داشتند و زبان عربی را به عنوان زبان نوشتاری خود برگزیده بودند و نیز مورخان غیرایرانی که مجذوب فرهنگ و تمدن ایران پیش از اسلام شده بودند، در تاریخ نگاری خویش به شدت تحت تأثیر ایران دوره باستان قرار گرفتند و در آثار خود به بیان برتری‌ها و امتیازات پادشاهان باستانی ایران پرداختند. پرداختن به جنبه‌های گوناگون تاریخ و فرهنگ ایران باستان و بیان شکوه و عظمت آن دوران و گاه حسرت خوردن بر تاریخ باستانی ایران، در آثاری که این مورخان بر جای نهاده اند، گاه بسیار پر رنگ و قابل توجه است. این مقاله به بررسی باستان‌گرایی در آن دسته از تواریخی که نویسندگان آنها ایرانی ـ عرب بوده‌اند، یا گرایشهای شدیدی به فرهنگ و تمدن ایران پیش از اسلام داشته‌اند، پرداخته است .

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

عدالت و بازتاب آن در تاریخ نوشته های مورخان ایرانی( قرن سوم تا ششم هجری)

چکیده الگو برداری مورخان ایرانی در دوره اسلامی از حکمت عملی  ایرانیان همراه با کثرت تذکرات اخلاقی در متون تاریخی دیده می شود. مهمترین بحث در زمینه اخلاق ، عدالت، به عنوان صفتی از صفات خداوند می باشد که در اداره جامعه، به حکمرانان توصیه شده است. تحقیق حاضر بر آن است تا دریابد، عدالت در متون تاریخی ایرانیان در قرون اولیه دوره اسلامی چگونه تعریف شده و ارتباط آن با حکومت و حکومتگران چگونه تبیین گرد...

full text

ایران باستان از نگاه مورخان اسلامی (تا قرن پنجم هجری)

چکیده: نوشتن تاریخ ایران باستان یکی از موضوعات مورد علاقه مورخان مسلمان بوده است، از این رو مسلمانان از همان آغاز شروع به گردآوری اطلاعات درباره ایران باستان کرده و به نقل آن اطلاعات پرداختند. نحوه ارزیابی آنها از گذشته باستانی ایران، منابع اطلاعاتی آنها، چگونگی دست یافتن مسلمانان به آن اطلاعات و نحوه نقل آن روایت ها، همگی از جمله موضوعاتی است که مورخان مسلمان در تاریخ نگاری خود به آن پرداخته ...

15 صفحه اول

نقش خاندان‌های برجست‍ه‘‌ ایرانی در فرآیند تعامل دو فرهنگ ایرانی ـ اسلامی تا سده‘‌ چهارم هجری

بحث و گفتگو در بار? عوامل گسترش و تکامل فرهنگ و تمدن اسلامی پیچیده و نیازمند بررسی‌های همه جانبه است. اینکه چرا و چگونه اسلام از میان اعراب که در مقایسه با دیگر اقوام پیشینه و بهر? تمدنی چندانی نداشتند ظهور کرد و آنان را متحول و متحد ساخت موضوعی اساسی است و نیاز به بررسی مستقلی دارد، اما اینکه توسعه و تکامل فرهنگ و تمدن اسلامی حاصل نشر و تبلیغ آموزه‌های اسلامی به دست اعراب مسلمان از سویی و ترکی...

full text

کارکرد نظام امارت در احیای هویت ایرانی در دوره‌ی اسلامی(سده سوم تا پنجم ه.ق)

شکل‌گیری و تکوین نظام امارت و عملکرد آن در تاریخ ایران دوره اسلامی از جایگاه و اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. نظام امارت به مثابه‌ی ساختاری سیاسی در سده‌هایمیانه و در عصری که هویت ایرانی دچار بحران شده بود، باعث احیا و تداوم هویت ایرانی گردید. در این جهت، نظر به نقش و جایگاه نظام امارت‌ در پیوستگی و استمرار هویت ایرانی، نوشتار حاضر سعی در پاسخگویی به این سوال مهم دارد که نظام امارت به عنوان نم...

full text

پویش شهر شهرگرایی و شهرنشینی در قرون سوم تا پنجم هجری در ایران

ایران در قرون سوم تا پنجم هجری، شاهدیکی از دوره‌های رونق شهرنشینیاست. شهر این دوره شهر تجاری، دارای قابلیت تولید صنعتی و فضای شهر تبلور حضور فعال گروه‌های زنده‌اندیش است. در خصوص چگونگی روند و تشکل فضایی آن، مباحثات فراوانی بوده و هست. هدف این مقاله تبیین آن از طریق تحلیل پویش‌های عمومی توسعه شهرنشینی و شهرگرایی و تبیین ساختار و مفهوم شهر است. روش این بررسی روش تحلیل سیستمی‌ ـ‌ تاریخی است.   م...

full text

رویکرد روان شناسی اجتماعی در آثار مورخان قرن سوم هجری

چکیده پژوهش پیش رو که با عنوان رویکرد روان شناسی اجتماعی در آثار مورخان قرن سوم وخاصا آثار سه مورخ مهم این دوره یعنی کتاب های تاریخ یعقوبی ،فتوح البلدان بلاذری و الاخبار الطوال دینوری به دنبال یافتن پاسخ این سوال مهم است که آیا گرایش ونگرش ،همگرایی و واگرایی در نحوه ی پردازش گزارش تاریخی آنان تاثیرگزار بوده یاخیر؟فرضیه ی ما در این بررسی ای ن است که این رویکرد در روال تاریخ نگاری و تاریخ نگری س...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 47  issue 2

pages  247- 266

publication date 2015-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023