اندازه‌گیری کارایی نسبی مزیت رقابتی ایران بر اساس مدل کمی الماس‌گون پورتر در مقایسه با کشورهای منتخب ـ رویکرد DEA

پژوهش‌های مربوط مزیت رقابتی اغلب در سطوح بنگاه یا صنعت مورد نظر قرارگرفته، اما نگاه کلان‌تر یعنی بررسی مزیت‌رقابتی در سطح ملی و به‌صورت جامع کمترمورد توجه پژوهشگران بوده‎است. در این مقاله برای حل این مشکل و با برگزیدن نگرشی کارایی‌محور و توجه به حضور ورودی‌های هر کشور به محاسبه کارایی آن‌ها در مزیت‌رقابتی پرداخته می‌شود. مبانی نظری با تعریف مفهوم مزیت رقابتی آغاز و به مدل مزیت رقابتی کشورها که توسط پورتر طراحی شده، ختم می‌شود. این مسیر از مدل ریاضی قوی تحلیل پوششی داده‌ها کمک گرفته می‌شود، این مدل برای برآورده کردن هدف دوسویه ما و لحاظ کردن همزمان منابع و نتایج بسیار مناسب است. مدل الماس‌گون پورتر در مجموع شش مؤلفه ورودی برای بررسی مزیت‌های رقابتی کشورها تعریف می‎کند. در این مدل مزیت‌های رقابتی عبارتند از صادرات و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ورودی که در پژوهش به‌عنوان خروجی استفاده می‌شوند. توجه به پژوهش‌های قبلی که روی این مدل انجام گرفته و به کمی‌شدن این مدل انجامیده، پژوهشگر از همین مدل کمی برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده و سعی کرده با انتخاب رویکرد مناسب تحلیل پوششی داده‌ها به محاسبه کارایی بپردازد. با توجه به انتخاب 112 کشور و 12 شاخص ورودی و دو شاخص خروجی نتیجه حاصل ایران را با کارایی 67/68 درصد در رتبه هفتاد قرار می‌دهد. بررسی روند کارایی سال‌های 2000، 2003 و 2006 ابزاری برای استمرار ارقام کارایی حاصل می‌کند. در این روند ایران با یک رشد سهمگین کارایی که حاصل کاهش واردات کالاهای تولیدی و افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجیست به کارایی کامل در سال 2006 می‌رسد.