اندازه‌گیری میزان و چگونگی کمک محصولات زراعی به بهره‌وری مناطق عمده‌ی زراعی

در این مطالعه ضمن محاسبه‌ی شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید (TFP) منطقه‌یی برای استان‌های خراسان، فارس، خوزستان و سطح کشور، به بررسی میزان و چگونگی کمک هر یک از محصولات زراعی به رشد بهره‌وری استان‌های پیش‌گفته پرداخته شد. نتایج نشان داد که تغییرات بهره‌وری سه استان خراسان، فارس و خوزستان توانسته است جهت تغییرات بهره‌وری سطح کشور را تحت تاثیر قرار دهد. بیش‌ترین کمک به رشد بهره‌وری مناطق مورد مطالعه از سوی گندم بوده است. تجزیه‌ی تغییرات TFP منطقه‌یی به سه جزء بهره‌وری محصولات، سهم سطح زیرکشت نسبی و ترکیب محصولات نشان داد که بیش‌ترین رشد TFP منطقه‌یی به‌وسیله‌ی تغییرات بهره‌وری محصولات توضیح داده می‌شود. تغییرات سهم سطح زیرکشت نسبی محصولات نیز تنها باعث کاهش بهره‌وری استان فارس شده است. 48/1% از رشد بهره‌وری سطح کشور و 85/6% از رشد بهره‌وری استان خراسان به‌وسیله‌ی تغییر ترکیب محصولات توضیح داده می‌شود. در مقابل، در دو استان فارس و خوزستان این عامل باعث کاهش بهره‌وری شده است. به عبارت دیگر، در سطح کشور و استان خراسان الگوی کشت از محصولات با رشد بهره‌وری پایین‌تر به سمت محصولات با رشد بالاتر تغییر یافته است. اما در استان‌های فارس و خوزستان نتیجه‌ی عکس مشاهده شد.