انتخاب زیستگاه مناسب برای انتقال ماهی کور ایرانی (Iranocypris typhlops)

ماهی کور ایرانی Bruun & Kaiser, 1944) Iranocypristyphlops) یکی از گونه‏های آندمیک و بسیار کمیاب ایران است که دامنۀ پراکنش آن محدود به زیستگاه غار ‌ماهی کور در استان لرستان، شهرستان خرم‌آباد است. مطابق فهرست قرمز اتحادیۀ بین‏المللی حفاظت از طبیعت و منابع‏ طبیعی این گونه در وضعیت آسیب‏پذیر قرار دارد. این زیستگاه به‌رغم منحصر‌به‌فرد بودن، خود با تهدیدات انسانی و طبیعی زیادی روبه‌رو‌ست و نابودی این زیستگاه به معنای نابودی این گونۀ منحصر‌به‌فرد ایران خواهد بود. بر این اساس یکی از اولویت‏های پژوهشی در راستای تحقق هدف حفاظت می‏تواند امکان‏سنجی معرفی این گونه به زیستگاه یا زیستگاه‏های دیگر باشد. از این‌رو در مطالعۀ حاضر سعی شد با بهره‏گیری از روش تحلیل شبکه به اولویت‏بندی زیستگاه‏های موجود در استان لرستان برای انتقال این گونه پرداخته شود. به این منظور از عوامل محیطی (شامل پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب و تراکم پلانکتونی) و عوامل انسانی (شامل مدیریت منطقه، بومیان و گردشگران) استفاده شد. برای پارامترهای محیطی از ضریب تشابه فاصلۀ اقلیدوسی زیستگاه‏های پیشنهادی با زیستگاه بومی این گونه و برای عوامل انسانی از مقایسه‏های زوجی استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد غار زرین‏آباد در خرم‌آباد بیشترین اولویت برای انتقال این گونه را دارد. این غار همچنین پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر در منطقه دارد. در مورد انتقال این گونه نیز اگر‌چه هدف نجات خود گونه است در کنار آن می‏تواند زمینه‏ساز احیا و توسعۀ گردشگری در منطقه باشد و رواج گردشگری در منطقه سبب بهبود وضعیت اقتصادی مردم بومی می‌شود که می‏تواند برای مردم بومی انگیزۀ مهمی برای حفاظت از این گونه باشد. نتایج مطالعۀ حاضر می‏تواند مدیران حیات ‏وحش را در زمینۀ انتقال این گونه یاری رساند.