انتخاب خاک‏ورز حفاظتی مناسب خاک‏های لومی- سیلتی بر اساس میزان بقایای گیاهی و روش تحلیل مؤلفه‏ی اصلی (PCA)

برای تولید پایدار در بخش کشاورزی و حفظ منابع آب و خاک، کاهش عملیات خاک‏ورزی در نظام‏های مرسوم و جایگزینی آن با انواع نظام‏های کم‏خاک‏ورزی و حفاظتی توصیه می‏گردد. در این پژوهش،‏ تأثیر به‌کارگیری سه نوع خاک‏ورز حفاظتی با هندسه متفاوت که از شدت خاک‏ورزی کمتر نسبت به خاک‏ورزهای مرسوم برخوردارند (چیزل پکر، خاک‏ورزمرکب و دیسک خارج از مرکز)، بر پارامترهای عملکردی خاک‌ورزی شامل نیروی کشش ویژه، انرژی ویژه خاک‏ورزی، میانگین وزنی قطر کلوخه، ناهمواری سطح و درصد پوشش بقایای گیاهی بررسی گردید. سرعت پیشروی خاک‌ورزی در سه سطح 5/2، 5/4 و 6 کیلومتر بر ساعت در نظر گرفته شد. عملیات خاک‌ورزی در عمق ثابت 20 سانتی متری انجام شد. پارامترهای عملکردی شامل سرعت پیشروی واقعی، نیروی مقاوم کششی و توان کششی توسط سامانه جمع‌آوری داده‏های عملکردی تراکتور-خاک‏ورز اندازه‌گیری شد. طرح آزمایشی استفاده شده در این پژوهش، کرت‏ خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی بود که در خاک لومی سیلتی با نه تیمار و سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان دادند که مقدار بقایای به جا مانده بر سطح خاک پس از خاک‏ورزی نه تنها با نیروی ویژه‏ی مقاوم کششی، بلکه با دیگر شاخص‌ها (میانگین وزنی قطر کلوخه و ناهمواری سطح خاک) نیز همبستگی منفی دارد و می‏توان بقایای گیاهی پس از خاک‏ورزی را به عنوان معیاری برای مقایسه‏ی خاک‏ورزها به کار گرفت. نتایج مقایسه‏ی رتبه‌بندی تیمارها بر اساس دو روش (مقدار بقایای به جا مانده پس از خاک‏ورزی و روش آماری تحلیل مؤلفه اصلی) نشان داد که خاک‏ورز مرکب و دیسک خارج از مرکز در سرعت‏های کم و چیزل پکر در سرعت‌های بالا برای خاک‌ورزی حفاظتی توصیه می‌شوند.