اصلاح فرمول فریدوالد برای محاسبه غلظت لیپوپروتیین کم چگال (LDL) در جمعیت ایرانی

کلستـــــرول لیپوپروتیین کم چگال[1] (LDL) شاخص عمــــده و اصلی برای تقسیم­بندی و هدف اولیه در درمان بیمــــاری عروق کرونــــر محسوب می­شود.1 استفاده از β-quantification به عنوان روش مرجع برای اندازه­گیری LDL، در آزمایشگاه­های بالینی کاربرد ندارد.2 اگر چه اندازه­گیری مستقیم LDL امکان­پذیر است اما برای استفاده روتین در آزمایشگاه­های بالینی پر هزینه و دارای محدودیت می­باشد.3،2 فرمول فریدوالد متداول­ترین رابطه برای محاسبه غلظت LDL در آزمایشگاه­های بالینی به ویژه در کشورهای در حال توسعه است.2،4 LDL محاسبه شده توسط فرمول فریدوالد با نتایج اندازه­گیری مستقیم همخوانی کامل ندارد و می­تواند سبب تقسیم‌بندی نادرست افراد در گروه­های غلظتی LDL گردد.5 ضرایب متفاوتی برای تری­گلیسیرید [2](TG) در فرمول فریدوالد به منظور تخمین بهتر LDL در جمعیت­های مختلف گزارش شده که از 4 تا 85/6 متغیر است.10-5، 3 هدف این مطالعه اصلاح فرمول فریدوالد برای محاسبه غلظت LDL در جمعیت ایرانی می­باشد. از مجموع 4750 نمونه­ سرمی اندازه­گیری شده با TG کمتر از 400 میلی‌گرم در دسی‌لیتر، پس از حذف داده‌های دورافتاده[3] 3287 نمونه برای استخراج فرمول­های جدید فریدوالد و 1411 نمونه برای اعتبارسنجی فرمول­ها استفاده شد. پارامترهای لیپیدی شامل TG، کلسترول تام[4] (TC)، لیپوپروتیین پر چگال[5] (HDL) و LDL به صورت مستقیم با روش آنزیماتیک اندازه­گیری شدند. LDL علاوه بر اندازه­گیری مستقیم[6] (D-LDL)، از فرمــــول فریدوالد هم محاسبه گردید: 11 (F-LDL[7] = TC-HDL-TG/5) برای استخراج رابطه­های جدید فریدوالد از مدل رگرسیون خطی بدون عرض از مبدأ[8]با در نظر گرفتن TG به عنوان متغیر مستقل و TC، HDL و LDL به عنوان متغیرهای وابسته استفاده شد. در این مدل­های رگرسیون، ضرایب TC، HDL و LDL ثابت و برابر یک ولی ضریب TG، آزاد قرار داده شد. ابتدا یک فرمول جدید کلی برای تمام سطوح غلظتی TG در بازه کمتر از 400 میلی‌گرم در دسی‌لیتر استخراج گردید. هم‌چنین فرمول­های جدید برای گروه­های مختلف غلظتی TG استخرج شد و LDL محاسبه شده با فرمول­هـــای جدید،[9]N-LDL نام­گذاری شد. فرمول کلی استخراج شده برای محاسبه­ی LDL به شکل زیر بود: N-LDL= TC-HDL-TG/4 فرمول­های جدید برای غلظت­های مختلف TG در جدول 1 نشان داده شده است؛ همان‌طور که دیده می­شود، با تغییر غلظت TG، ضرایب آن در فرمول تغییر می­کند. میانگین غلظت LDL محاسبه شده با فرمول فریدوالد در مقایسه با اندازه­گیری مستقیم حدود 12 میلی­گرم در دسی­لیتر بیشتر بود. استفاده از فرمول جدید کلی با ضریب TG برابر با 4 و استفاده از فرمول­های جدید براساس بازه­های غلظتیTG، به ترتیب این اختلاف را به حدود 4 و 1 میلی­گرم در دسی­لیتر کاهش داد. مثلاً فردی را در نظر بگیرید که غلظت TC، HDL و TG او به ترتیب 218، 42 و 150 میلی­گرم در دسی­لیتر باشد و LDL او در اندازه‌گیری مستقیم 131 میلی­گرم در دسی­لیتر گزارش شده است. تخمین غلظت LDL با فرمول اصلی فریدوالد 146 میلی­گرم در دسی­لیتر و با استفاده از فرمول اصلاح شده با ضریب TG برابر 7/3 که در این مطالعه استخراج شده است، برابر با 135 میلی­گرم در دسی­لیتر است. در مقایسه با اندازه­گیری مستقیم LDL، تقسیم‌بندی صحیح بیماران در گروه­های غلظتی LDL با استفاده از فرمول فریدوالد، فرمول جدید کلی با ضریب TG برابر با 4 و فرمول­های جدید براساس بازه­های غلظتیTG، به ترتیب حدود 67، 75 و 80 درصد بود. جدول 1- فرمول­های جدید استخراج شده بر مبنای فرمول فریدوالد برای تخمین LDL (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) برای بازه­های غلظتی مختلف TG غلظت TG (میلی­گرم در دسی­لیتر) فرمول­ جدید کمتر از 100 N-LDL= TC-HDL-TG/2.7 200-100 N-LDL= TC-HDL-TG/3.7 300-200 N-LDL= TC-HDL-TG/4.6 400-300 N-LDL= TC-HDL-TG/5   در مجموع، استفاده از فرمول­های جدید استخراج شده بر مبنای فرمول فریدوالد سبب کاهش قابل ملاحظه­ی اختلاف بین اندازه­گیری مستقیم و محاسباتی می­شود و تقسیم­بندی صحیح بیماران در گروه­های غلظتیLDL را بهبود می­بخشد. پیشنهاد می­گردد برای محاسبه غلظت LDL در آزمایشگاه­های بالینی به جای فرمول اصلی فریدوالد از فرمول­های جدید ارائه شده در این مطالعه برای جمعیت ایرانی استفاده گردد.   [1]- Low-density lipoprotein [2]- Triglycerides [3] - Outlier [4]- Total cholesterol [5]- High-density lipoprotein [6]- Direct-LDL [7] - Friedewald-LDL [8]- Intercept [9] -New-LDL