از گفتمان‌سازی تا جریان‌سازی بی‌بی‌سی فارسی بر محور پرونده‌های حقوق بشری

یکی از بهانه‌های همیشگی هجمه رسانه‌ای به جمهوری اسلامی ایران، موضوع حقوق بشر بوده است. در میان رسانه­‌های جریان‌ساز در این‌باره، بی‌بی‌سی فارسی حرفه‌­ای­‌ترین و پرمخاط‌‌‌ب‌­ترین رسانه خبری خارجی است. در میان پرونده‌های حقوق بشری نیز پرونده‌های نرگس محمدی، نازنین زاغری، امید کوکبی و محمدعلی طاهری در زمره پربسامدترین‌ها هستند و بررسی تجمیعی این موارد، نتایج جامعی را ارائه می‌کند. برای دستیابی به هدف پژوهش، از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی ـ استقرایی استفاده شده است. به‌منظور دسترسی به اطلاعات کامل، 195 گزارش وب‌سایت بی‌بی‌سی، مرتبط با موضوع پژوهش، در بازه زمانی تقریبی 8 ساله تمام‌شماری شد و با طی این روند، بیش از 303 کد به دست آمد که در 53 مقوله جای گرفت. مقولات به ‌دست ‌آمده، در نهایت، ذیل دو محور اصلی «انتخاب سوژه‌های جریان‌ساز» و «تکنیک‌های جریان‌سازی» دسته‌بندی شدند. ذیل محور نخست مشخص شد که بی‌بی‌سی به‌دقت، گفتمان‌های رقیب گفتمان انقلاب اسلامی را شناسایی می‌کند و جریان‌سازی خود را حول محور این گفتمان‌ها شکل می‌دهد. همچنین ذیل محور تکنیک‌های جریان‌سازی، تکنیک متفاوت شناسایی شد که 6 مورد از آنها در تمامی موارد این پژوهش مشترک هستند. 6 تکنیک نیز در این پژوهش کشف و نامگذاری شد. این 6 مورد، شامل تکنیک‌های «برجسته‌سازی اظهارات نامتعارف»، «افزایش اعتبار منابع همسو»، «راوی همجنس»، «برچسب‌های اقتضایی»، «اسطوره‌سازی» و «طرح ادعای بدون پشتوانه» است.