از خودآیینی اخلاق مُلکی تا دگرآیینی اخلاق ملکوتی (نگاهی نو به گونههای مختلف مناسبات میان دین و اخلاق)
Authors
Abstract:
یکی از پرسشهایی که همواره ذهن متفکران را به خود مشغول کرده، ارتباط بین دین (شرع) و عقل بوده است. در جهان اسلام هم به این مسئله پرداخته شده و بهطور ویژه موضوع حسن و قبح در حوزة اخلاق بحث شده است. در این مقاله گونههای مختلف مناسبات میان اخلاق و دین مطرح خواهد شد و هر یک از این رویکردها نقد و بررسی میشود و در نهایت با نگاهی نو به دیدگاه مختار پرداخته خواهد شد که بر اساس آن با تفکیک میان اخلاق مُلکی و ملکوتی نشان دادهایم که اخلاق مُلکی ابتنا و وابستگی به دین ندارد و شاید مستقل از دین موضوع نظر واقع شود، لکن اخلاق ملکوتی و متعالی جز در پناه دین حاصل نمیشود و در ذیل دین تعریف و تبیین میشود و خودفرمانروایی و خودآیینی در حوزة اخلاق ملکی با خدافرمانروایی و دگرآیینی در ساحت اخلاق ملکوتی سازگار و جمعپذیر است، به این معنا که شاید در بسیاری از موارد احکام اخلاقی مشترکی را توصیه و تجویز کنند، لکن روح و به تعبیر ادقّ بنیاد فعل و خاستگاه توصیه و تحذیر متفاوتی دارند.
similar resources
نگاهی نو به ساختار اخلاق اسلامی
محققان اسلامی از منظرهای مختلف به مقولۀ اخلاق نگریستهاند و مطالب مختلف و گاه پراکندهای در این زمینه مطرح کردهاند. ورود و خروج محققان به این مبحث، یکسان نیست. بهویژه اینکه نگرش آنان از این جهت که به صِرف عقل اعتماد کردهاند یا نقل یا هر دو، متفاوت است. بسیاری اوقات چندان به دنبال تنظیم یک نظام اخلاقی یا ساختار معین نبودهاند و یا دستکم نگاه استقلالی به آن نداشتهاند و از اینرو، چندان...
full textمناسبات فقه و اخلاق
این مقاله، برآن است تا تمایز علم اخلاق با فقه را مورد بررسی قرار دهدکه عبارتاند از: 1. محمول گزارههای فقهی احکام پنجگانة تکلیفی است و محمول گزارههای اخلاقی، خوب/ بد، بایسته/ نابایسته و درست/ نادرست؛ 2. حکم فقهی دغدغة استحقاق ثواب و عقاب دارد، اما حکم اخلاقی دغدغة سعادت؛ 3. گزارههای فقهی دارای جعل و اعتبار شرعی از ناحیة خداست، درحالیکه گزارههای اخلاقی انشای قانونی الهی و جعل و اعتبار ...
full textاز اخلاق عامیانه تا فلسفه اخلاق
توده افراد در قضاوتهای اخلاقی خود از ساز و کاری پیروی میکنند که تا حد زیادی با قواعدی که فیلسوفان اخلاق بیان میکنند متفاوت است، چیزی که ما آن را اخلاق عامیانه مینامیم. توده افراد هنگام قضاوت اخلاقی، بیش از همه به مقدورات اخلاقی انسان توجه دارند و از هیچ کس انتظار اخلاقی زیستن کامل را ندارند. توده افراد پیشاپیش مفروض می دارند که اخلاقی زیستن کامل مطلوبی است فراتر از مقدورات اخلاقی آدمی. این ...
full textابتنای معناشناسانه اخلاق به دین
نسبت میان دین و اخلاق، به عنوان دو حوزهٴ ارجمند و سترگ زیست انسانی، در طول تاریخ و دستکم از زمان افلاطون به این سو مورد اقبال متفکران بوده است، چه اینکه هر دو متکفّل صلاح و فلاح انسان این جهانی بوده، بسته به میزان بینیازی یا نیازمندی به دیگری،نظم و نسق متفاوتی پی میافکنند. مطابق یکی از این تقریرات، اخلاق و کنش اخلاقی جز با اتکا به آموزههای وحیانی سامان نمییابد به گونهای که در این وابستگی...
full textدین و اخلاق
نقد نظریه "خاستگاه دینى اخلاق" است. این نظریه معتقد است که تمام قواعد و دستورهاى اخلاقى، سراپا متکى به دین هستند و اگر ادیان را از زندگى بشر حذف کنیم، انسان به هیچ یک از قواعد اخلاقى ره نمىبرد و پایبند نمىشود. اسمیت معتقد است که "دین و اخلاق، براى نحوه زندگى فردى و جمعى اهمیت بنیادى دارد." وى رابطه تنگاتنگ دین و اخلاق را به اجمال مىپذیرد و مىگوید، ممکن است بگوییم توجه به اخلاق و پایبندى به...
full textMy Resources
Journal title
volume 15 issue 2
pages 481- 502
publication date 2018-06-22
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023