از «تاریخ سیاسی» تا «سیاست تاریخ»: بررسی انتقادی بازنمایی تاریخ تحولات ایران دوره آل بویه در کتابهای درسی دانشگاهی

از «تاریخ سیاسی» تا «سیاست تاریخ»: بررسی انتقادی بازنمایی تاریخ تحولات ایران دوره آل بویه در کتابهای درسی دانشگاهی   چکیده امروزه دیدگاههای گوناگونی درباره الگوهای آموزش تاریخ در نظام آموزشی کشورها وجود دارد. یکی از این رویکردهای آموزشی، سواد تاریخی است. هدف اصلی از آموزش تاریخ در این رویکرد تقویت توان استدلال‌ورزی انتقادی مخاطبان است. بر این مبنا یادگیری تاریخ صرفاً به حافظه‌سپاری گزارش انبوهی از اطلاعات روایی درباره تاریخ کنشهای سیاسی گذشتگان نیست، بلکه هدف آن برآورده کردن انتظارات جامعه معاصر از مطالعه تاریخ است و بر این اساس باید در آموزش تاریخ  بر سویه‌های فرهنگی، تمدنی، علمی، ادبی، هنری و شیوه‌های زندگی اجتماعی روزمره گذشتگان و بازسازی دنیای فرهنگی آنان در کتابهای تاریخی تأکید ‌شود. از آنجا که آموزش تاریخ در دانشگاههای ایران برمبنای سیاستهای برنامه‌های آموزشی دولتی و نیز نهادهای متولی تولید کتابهای درسی دانشگاهی مانند سازمان سمت صورت می‌گیرد، استفاده از این رویکردهای آموزش تاریخ می‌تواند به تقویت اهداف آموزش تاریخ در دانشگاهها کمک کند. در این مقاله تلاش شده است با تأمل در یکی از دوره‌های تاریخی ایران در قرن چهارم و پنجم، که به «عصر زرین فرهنگ ایران» معروف است، چگونگی بازنمایی تحولات این دوره در برنامه آموزشی و کتابهای درسی مربوط بررسی انتقادی شود. در این بررسی نشان داده شد که فقدان «سیاستِ تاریخ» به معنای معیارهای علمی روزآمد و کارآمد در آموزش تاریخ هم‌طراز با حوزه‌های علمی این رشته در دنیای معاصر علم تاریخ موجب شده بازنمایی وجوه تمدنی و فرهنگی تحولات این دوره مهم از تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی در نظام آموزشی و کتب درسی دانشگاهی رشته تاریخ بسیار کم‌رنگ و روایت تاریخ تحولات سیاسی آن بسیار برجسته شود.