از اراده تا آینده : دستوری‌شدگی «زمان آینده» در فارسی

با آن­که مفهوم زمان آینده مفهوم جدیدی در حوزه­ی شناخت بشر نیست،  اما رمزگذاری مستقل آن در بسیاری از زبان­های دنیا پدیده­ای متأخر است. بررسی رده­شناختی بازنمایی این مفهوم حاکی از این حقیقت است که ابزارهای واژگانی بیان  «طلب» و «اراده» به صورت بالقوه، توانایی رمزگذاری رویدادهای زمان آینده را دارند. این مهم از آنجا ناشی می­شود که طبیعت مفهوم طلب و اراده، وقوع گزاره را در زمانی فرا روی زمان گفتار رقم می­زند. در این مختصر بر آنیم تا در چارچوب دستوری­شدگی، به کاوش در سیر تحول فعل «خواستن» ازفعلی واژگانی به فعل معین وجهی با معنای «اراده» و سپس به فعلی معین با معنای دستوری زمان «آینده» بپردازیم. داده­های این پژوهش، حاکی از آن است که «خاص­شدگیِ» کاربرد فعل «خواستن» در بیان حتمیت وقوع رویداد در «آینده­­ی برنامه­ریزی شده»، پیدایش نشانه­ی تحلیلی مستقل زمان «آینده» را در فارسی امروز به ارمغان آورده­است. این درحالی است که در قرون اولیه­ی هجری فعل «خواستن»، به طور هم­زمان و با یک صورت زبانی بازنمایی هردو مفهوم وجهیت اراده و زمان آینده را بر عهده داشته­است. از این­رو می­توان گفت که در مسیر معین­شدگیِ فعل «خواستن» به عنوان نشانه­ی آینده، رخداد تغییری مفهومی از وجهیت «اراده» به زمان «آینده» قابل مشاهده است.