ارزیابی کیفیت زندگی شهری با استفاده از سنجش از دور وGIS

زندگی در شهرهای امروزی در تعامل با شرایط مختلف محیطی، اجتماعی اقتصادی، زیرساختی، بهداشتی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی شکل می‌ گیرد. حاصل این تعامل، کیفیت زندگی شهری را شکل می ‌دهد. به طور کلی کیفیت زندگی با دو دیدگاه عینی[1] و ذهنی[2] ارزیابی شده است.  تحقیقات انجام شده در این زمینه عمدتا در قالب مطالعات اجتماعی و در مقیاس‌ های جغرافیایی کلان (کشورهایاشهرها) انجام شده و به تفاوت‌های فضایی کیفیت زندگی در محیط ‌های پیچیده شهری توجه کمتری شده است.  علاوه بر این کیفیت زندگی به عنوان یکی از ویژگی ‌های محیط جغرافیایی، مفهومی پویا است.  به این معنا که در بستر مکان و در طی زمان،این ویژگی تغییر می‌کند. مدل سازی مکانی زمانی این مفهوم می‌ تواند به پایش کیفیت زندگی شهری و برنامه ‌ریزی برای بهبود آن کمک نماید.  هدف این مطالعه ارائه چهارچوب و فرآیندی جهت مدل سازی مکانی زمانی کیفیت زندگی شهری می ‌باشد. به منظور مدل سازی مکانی کیفیت زندگی، ابتدا شاخص ‌های مؤثر در نظر گرفته شد و سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزن ‌دهی گردید.  در ادامه با استفاده از مدل فازی گاما و روش همپوشانی و یکور- فازی شاخص‌ها تلفیق شدند. با توجه به متغیربودن شاخص‌های زیست محیطی و برخی از شاخص ‌های زیرساختی/کالبدی در فصول سال، مدل ‌سازی زمانی کیفیت زندگی بر اساس رویکرد نمایش لحظه‌ای[3] در مقیاس فصلی انجام شد. به منظور ارزیابی فرآیند توسعه داده شده، کیفیت زندگی در سطح بلوک‌ های شهری در مناطق  3، 6 و 11 شهر تهران مدل ‌سازی گردید. بر اساس نتایج حاصل از مدل‌ سازی مکانی، بخش‌های شمالی محدوده (منطقه 3) از کیفیت زندگی مطلوب تری برخورداراست، درحالی که به سمت جنوب محدوده، مطلوبیت کاهش می ‌یابد. بررسی شاخص خودهمبستگی مکانی موران (بزرگتراز 35/0 برای نتایج هر دو مدل و همه فصول) برعدم تصادفی بودن نحوه توزیع و یژگی کیفیت زندگی در بلوک ‌های شهری تأکید دارد و وجودالگوی خوشه ‌ای در محدوده مورد مطالعه را نشان می‌دهد. نتایج مدل ‌سازی زمانی نشان داد که اغلب بلوک ‌ها در فصول بهار و پاییز از نظر زیست محیطی شرایط مطلوب تری نسبت به فصول زمستان و تابستان دارند. برعکس در بعد زیرساختی/کالبدی فصل تابستان وضعیت مطلوب تری را نسبت به سایر فصول نشان می‌دهد. [1]- Objective [2]- Subjective [3]- Snapshot