ارزیابی کارآیی مصرف نور و نیتروژن در گندم (Triticum aestivum) تحت سطوح آبیاری و کود نیتروژنه

به منظور تعیین عملکرد، کارآیی مصرف نور،میزان آب­ شویی، تجمع و کارآیی مصرف نیتروژن گندم در شرایط آب و نیتروژن محدود، آزمایش مزرعه ­ای به صورت کرت­ های خرد شده در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو فصل زراعی 89-1388 و 90-1389 روی گیاه گندم در شهرستان شیروان انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی از سه سطح آبیاری (I1: آبیاری کامل (ظرفیت زراعی)، I2: 80 درصد ظرفیت زراعی، I3: 60 درصد ظرفیت زراعی و I4: بدون آبیاری (دیم)) به عنوان فاکتور اصلی و چهار سطح کود نیتروژن (N1: 0، N2: 100، N3: 175 و N4: 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) به عنوان فاکتور فرعی تشکیل شدند. صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ، کارآیی مصرف نور در کانوپی، آب­شویی نیتروژن، غلظت نیتروژن و کارآیی مصرف نیتروژن در گیـاه گنـدم مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تیمارهای آبیاری و کود نیتروژن بر صفات اندازه­گیری شده معنی­دار بود. به ­طوری­که، در تمامی صفات اندازه ­گیری شده به جزء کارآیی مصرف نیتروژن بالاترین مقدار صفات از تیمار آبیاری مطلوب همراه با مصرف 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ­دست آمد. در رابطه با کارآیی مصرف نیتروژن نیز دو روند کاملاً متفاوت مشاهده شد. در حالت اول در تیمارهای آبیاری مطلوب (I1) و تنش ملایم رطوبتی (I2) با افزایش مقدار نیتروژن، کارآیی مصرف نیتروژن نیز افزایش یافت. اما در حالت دوم که در تیمارهای تنش شدید (I3) و بدون آبیاری (I4) رخ داد، با افزایش مقدار نیتروژن (از N1 (بدون مصرف کود) تا N4 (مصرف 250 کیلوگرم در هکتار کود))، کارآیی مصرف نیتروژن کاهش یافت. به­ طورکلی از نتایج آزمایش می­توان چنین استنتاج کرد که برای حصول بالاترین عملکرد و کیفیت گندم، و همچنین استفاده کارآمد از تشعشع خورشیدی و نیتروژن مصرفی توسط گیاه زراعی، آبیاری مطلوب همراه با مصرف 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در منطقه شیروان بسیار ایده ­آل است.