ارزیابی ژنوتیپ‌های سیب‌زمینی حاصل از پرتوتابی با اشعه گاما تحت تنش محدودیت ‌آبی

چکیده این پژوهش به منظور ایجاد تنوع ژنتیکی از طریق پرتوتابی با اشعه گاما در ارقام سیب­زمینی برای تحمل به تنش محدودیت آبی در شرایط درون­شیشه­ای در پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته­ای کرج و آزمایشگاه شرکت فناوری زرع­گستر آرتا در طی سال­های 1395 و 1396 انجام شد. از هر کدام از ارقام جلی، اسپیریت، بانبا، میلوا و آگریا به تعداد 3000 گیاهچه تکثیر و با اشعه گاما در دز 25 گری مورد پرتوتابی قرار گرفتند. پس از بررسی تعداد 2517 ژنوتیپ زنده ماندند. آزمایش اول به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا شد که در آن فاکتور اول ژنوتیپ­های سیب­زمینی به تعداد 2517 ژنوتیپ و فاکتور دوم چهار غلظت پلی­اتیلن­گلیکول شامل  صفر، 150، 220 و 275 گرم در لیتر بودند. پس از بررسی در شرایط نرمال و تنش محدودیت آبی، تعداد 66 ژنوتیپ انتخاب شد. در آزمایش دوم تعداد 66 ژنوتیپ انتخابی به همراه 5 رقم شاهد جمعا 71 ژنوتیپ براساس طرح آزمایشی فاکتوریل بر پایه کاملا تصادفی در سه تکرار که در آن فاکتور اول 71 ژنوتیپ و فاکتور دوم غلظت­های پلی­اتیلن­گلیکول شامل شاهد (صفر گرم در لیتر) ، ملایم (150 گرم در لیتر)، شدید (220 گرم در لیتر) و خیلی شدید (275 گرم در لیتر) از لحاظ صفات ارتفاع گیاهچه، تعداد برگ در گیاهچه، تعداد ریشه در گیاهچه، تعداد گره در گیاهچه، فاصله میانگره­ها، تعداد و وزن میکروتیوبر در هر گیاهچه و متوسط وزن میکروتیوبر مورد بررسی قرار گرفتند. ژنوتیپ Esprit-G8 در شرایط نرمال و تنش ملایم و ژنوتیپ Milva-G3 در شرایط تنش شدید دارای بیشترین وزن میکروتیوبر در گیاهچه بودند. در شرایط نرمال ژنوتیپ Esprit-G8؛ در شرایط تنش ملایم و شدید ژنوتیپ­های Milva-G1، Milva-G3،Banba-G5 ، Banba-G6، Banba-G7،Banba-G9  و Esprit-G8 از بیشترین تعداد برگ، گره و میکروتیوبر در گیاهچه برخوردار بودند و به عنوان ژنوتیپ­های متحمل به تنش محدودیت ­آبی انتخاب شدند.