ارزیابی پایداری عملکرد دانه و سازگاری لاین‌های اصلاحی گندم دوروم دیم

هدف از این تحقیق ارزیابی پایداری عملکرد دانه و میزان سازگاری لاین‌های اصلاحی گندم دوروم حاصل از برنامه اصلاحی گندم دوروم در شرایط دیم بود. بر این اساس عملکرد دانه 25 ژنوتیپ گندم دوروم در 29 محیط دیم و آبیاری تکمیلی طی سه سال زراعی (1392-1389) در هفت ایستگاه‌ تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود، مراغه، قاملو، شیروان، ارومیه، اردبیل و ایلام) با استفاده از روش‌های آماری تک متغیره و چند متغیره مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین اثر اصلی محیط و اثر متقابل ژنوتیپ x محیط در سطح احتمال 1% وجود دارد. بزرگی اثرات متقابل ژنوتیپ x محیط نسبت به اثر ژنوتیپ حدود 15 برابر بود که بیانگر وجود احتمالی گروه‌های مختلف محیطی برای ژنوتیپ‌های مورد بررسی می‌باشد. بر اساس آماره‌های پایداری لاین‌های اصلاحی G8، G2، G7، G11 و رقم ساجی دارای ترکیب مناسبی از پایداری و عملکرد بودند. تجزیه گرافیکی اثرات متقابل ژنوتیپ x محیط با استفاده از مدل GGE بای‌پلات نشان داد که محیط‌های سرد مراغه، اردبیل، قاملو، شیروان و ارومیه از محیط‌های معتدل سرارود و ایلام در شناسایی ژنوتیپ‌های با سازگاری خصوصی متفاوت می‌باشند. لاین‌های اصلاحی با عملکرد بالا، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته متوسط و زودرسی دارای سازگاری بیشتری به محیط‌های معتدل سرد و معتدل گرم نسبت به محیط‌های سرد بودند. نتایج حاکی از امکان گزینش ژنوتیپ‌های با پایداری و عملکرد بالا نسبت به شاهدهای آزمایش بود که بیانگر بهبود ژنتیکی در برنامه‌های اصلاحی گندم دوروم برای شرایط متغیر محیطی دیم می‌باشد.