ارزیابی همگرایی اقتصادی منطقه‌ای حوزۀ دریای خزر

همگرایی اقتصادی منطقه‌ای ضمن اینکه حرکت به‌سمت جهانی‌شدن تلقی می‌شود، منافع شایان توجهی برای کشورهای واقع در منطقه به همراه دارد. هدف اصلی این نوشتار، ارزیابی کارآمدی و موفقیت همگرایی اقتصادی منطقه‌ای بین کشورهای حوزة دریای خزر است. برای این هدف، دو معیار اصلی «همگنی ‌و نزدیکی شاخص‌های مهم اقتصادی با استفاده از شاخص همگرایی ای‌سی‌آی» و «درجۀ همگرایی متغیرهای اقتصاد بین‌الملل با استفاده از شاخص شدت تجاری تی‌آی‌آی» برای کشورهای حوزۀ دریای خزر در سال‌های 2013-2003 مورد سنجش و ارزیابی قرارگرفته است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که با همگرایی اقتصادی، دامنۀ درآمد سرانه برای برخی کشورها کاهش و برای برخی دیگر روبه افزایش می‌گذارد. همچنین نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که در دورة زمانی مورد نظر، افزایش سهم تجارت فرامنطقه‌ای از کل تجارت این کشورها سبب کاهش شدت تجارت درون منطقه‌ای شده است. میزان صادرات درون منطقه‌ای ایران نیز وضعیت مشابهی دارد. تحلیل قوت ‌و فرصت‌ها و نیز ضعف، تهدید و چالش‌ها حاکی از این موضوع است که توسعه‌نیافتن تجارت درون‌منطقه‌ای ناشی از ساختار تجارت خارجی (واردات و صادرات) کشورهای حوزة دریای خزر است و به همین دلیل، امکان توسعة تجارت درون منطقه‌ای و همگرایی اقتصادی درحال حاضر ضعیف به‌نظر می‌رسد. همچنین امید می‌رود که با تحول و ارتقای ساختار اقتصادی و تجارت خارجی کشورهای حوزة خزر، امکان بهره‌گیری از منافع همگرایی اقتصادی فراهم شود.