ارزیابی عملکرد کمی، کیفی و بهره‌وری آب دو رقم تاج خروس علوفه‌ای تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

سابقه و هدف تحقیق: زراعت تاج‌خروس راهی برای افزایش تنوع زیستی در مزرعه محسوب می‌شود. این گیاه دارای کارایی بالای فتوسنتزی بوده و به شرایط خشکی مقاوم است؛ بنابراین برای کشت در مناطق خشک و کاهش هزینه‌های آبیاری مناسب است. ویژگی‌های مطلوب زراعی (سرعت رشد رویشی زیاد در ماه‌های گرم سال، تحمل به خشکی و بهره‌وری آب) و کیفی تاج خروس (سطح بالای پروتئین در دانه و علوفه) این گیاه را به‌عنوان یک گیاه با ارزش علوفه‌ای مطرح نموده است.مواد و روش‌ها: این آزمایش به‌منظور بررسی میزان عملکرد کمی و کیفی و مقدار آب مصرفی تاج خروس علوفه‌ای در استان گلستان انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. میزان آب مصرفی (شامل آبیاری کامل، آبیاری بر اساس 75 ، 50 و 25 درصد آبیاری کامل) در کرت‌های اصلی و ارقام تاج خروس ( شامل دو رقم Cim و loura) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ساده رقم و اثر ساده آبیاری برصفات ارتفاع بوته، وزن کل علوفه تر، وزن تر و خشک ساقه، وزن کل ماده خشک، بهره‌وری آب (بر اساس عملکرد وزن تر علوفه)، عملکرد الیاف نامحلول معنی‌دار بود. اثر آبیاری بر روی همه صفات مورد بررسی در سطح آماری یک درصد نیز معنی‌دار بود و دو صفت عملکرد پروتئین و بهره‌وری آب (بر اساس ماده خشک) فقط تحت تأثیر رژیم آبیاری قرار گرفتند. اثرات متقابل رقم×آبیاری بر روی صفات قطرساقه، وزن تر و خشک برگ، نسبت برگ به ساقه، الیاف نامحلول (NDF)، درصد چربی خام، لیگنین، کلسیم و فسفر معنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد که عملکرد ماده خشک در رقم Cim (6 تن در هکتار) بالاتر از رقم Loura (5/5 تن در هکتار) بود. همچنین بیش‌ترین بهره‌وری آب بر اساس وزن تر و وزن خشک به‌ترتیب برابر 1/17 و 2/2 کیلوگرم بر مترمکعب در تیمار، آبیاری بر اساس 75 درصد تیمار آبیاری کامل به‌دست آمد. بیش‌ترین عملکرد پروتئین در تیمار آبیاری کامل حاصل شد و با کاهش میزان آبیاری تا حد 25 درصد از آبیاری کامل میزان پروتئین نیز کاهش یافت. بیش‌ترین و کم‌ترین میزان پروتئین در تیمارهای آبیاری به‌ترتیب 947 و 433 کیلوگرم در هکتار بود. نتیجه گیری: طبق نتایج این بررسی رقم Cim از نظر اکثر صفات صفات زراعی و کیفی علوفه نسبت به رقم Loura برتری داشت به-طوری که از نظر وزن برگ و ساقه، نسبت برگ به ساقه، فسفر و به‌ویژه بهره‌وری آب از بیش‌ترین مقادیر برخوردار بود. در صورت تکرار این نتایج در آزمایش‌های مشابه و با توجه به نتایج حاصله، جهت دستیابی به علوفه با کیفیت بالا رقم Cim در شرایط آب و هوایی گرگان قابل توصیه است و جهت صرفه جویی در میزان آب (افزایش بهره‌وری)، لاز م است آبیاری بر اساس 75 درصد نیاز آبی تنظیم شود.