ارزیابی عملکرد و شاخص‌های رشد سیب‌زمینی درشرایط کوهستانی وجلگه‌ای استان گلستان

کاشت سیب­زمینی(Solanum tuberosum L.) در دو اقلیم متفاوت، موجب تفاوت در روند رشد آن می­گردد. مهم­ترین شاخص­های رشد که در گیاهان کاربرد فراوان دارند، سرعت رشد غده(TGR)، سرعت رشد محصول(CGR) و شاخص سطح برگ(LAI) هستند. وزن خشک اندام­های هوایی ساده­ترین، سریع­ترین و کم­هزینه­ترین جزء، برای اندازه­گیری ویژگی­های رقابتی گیاهان است. نتایج برخی تحقیقات نشان می­دهد که شاخص سطح­برگ معیار مناسبی برای برآورد میزان تغییرات عملکرد گیاهان زراعی می­باشد. ازکیل و بارگاوا، اظهار داشتند که عملکرد بالاتر سیب­زمینی در فصل تابستان نسبت به پاییز، به­علت طولانی­تر بودن فصل رشد و افزایش میزان جذب خالص می­باشد. این مطالعه به­ منظور بررسی خصوصیات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد چهارده ژنوتیپ سیب­زمینی بر اساس شاخص­های رشد در مراحل مختلف دوره رشد گیاه از سبز شدن تا رسیدگی و همچنین عملکرد غده در دو شرایط متفاوت آب و هوایی، منطقه کوهستانی(بهاره) و جلگه­ای(پاییزه) گلستان طی سالهای 1388 -1386 به اجرا در آمد. این آزمایش در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار و 9 جمعیت اصلاحی(ژنوتیپ) دریافتی از مرکز بین­المللی سیب­زمینی به نام­های (29-396151، 7-397009، 9-397007، 11- 397007، 14-397097، 3-397009، 8-397009، 7-396151، 14-396140 به همراه ارقام سانته، آگریا، ساتینا، بورن و مارلا مجموعا" با 14 تیمار در 6 خط 4 متری با فواصل ردیف 75 سانتی­متر و فاصله بوته­ها روی خطوط 25 سانتی­متر بصورت جوی و پشته­ای اجرا گردید. نتایج مطالعات نشان داد، بیشترین سرعت رشد محصول مربوط به کشت پاییزه برای ژنوتیپ 14- 397097 معادل 13 گرم در متر مربع در روز و برای ژنوتیپ 7- 397009 در کشت بهاره به مقدار 1/20 گرم در متر­مربع در روز بود. بیش­ترین شاخص سطح­برگ سیب­زمینی در کشت بهاره به ژنوتیپ 3- 397009 با 60/3 و در کشت پاییزه به ژنوتیپ 14- 396140 با 36/3 اختصاص داشت و در انتهای دوره رشد زمانی که شاخص سطح­برگ روند نزولی در پیش گرفت، تفاوت بین تیمارها در کشت بهاره بیش­تر مشهود بود. در نتیجه ­نهایی عملکرد غده، ژنوتیپ 7- 397009 در کشت پاییزه با 27056 کیلوگرم درهکتار و در کشت بهاره ژنوتیپ 3-397009 با 28446 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد را به دست آوردند. ضمنا" ژنوتیپ 7- 397009 در کاشت­های پاییزه با 9/11 ودر بهاره با 5/12 غده در بوته بهترین تیمار شناخته شد. در این آزمایش، میانگین عملکرد 3 ساله در کشت بهاره(شاهکوه) از کشت پاییزه(گرگان) بیشتر بوده­ است. همچنین نشان داده شد که ژنوتیپ­ها نیاز حرارتی متفاوتی داشته و این موضوع می­تواند ناشی از تغییرات درجه حرارت هوا در سال­ها و مکان­های مختلف بوده که در نهایت منجر به تغییرات سرعت رشد و نمو گیاه و عملکرد محصول گردد. نتایج مطالعه حاضر نیز تایید می­کند که ژنوتیپ 3-397009 با دارا بودن شاخص سطح برگ مطلوب و سرعت رشد محصول بیشتر، توانست با ذخیره­سازی بیشتر و تولید ماده خشک بالاتر عملکرد اقتصادی بالای این ژنوتیپ را توجیه کند. واژه­های کلیدی: ماده خشک،  سرعت رشد محصول، ژنوتیپ، عملکرد غده