ارزیابی سودمندی، رقابت و جذب و کارایی مصرف تابش درکشت مخلوط مرزه تابستانه (Satureja hortensis L.) و شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum L.) در منطقۀ مشهد

با هدف بررسی سودمندی، رقابت و میزان جذب و کارایی مصرف تابش درکشت مخلوط مرزه و شبدر ایرانی تحت تأثیر تراکمهای مختلف مرزه و در شرایط آب و هوایی مشهد، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل کشت مخلوط شبدر ایرانی با تراکم ثابت 80 بوته در متر مربع و مرزه با تراکم‌های 27، 40 و 80 بوته در متر مربع و کشت خالص هر دو گونه با تراکم‌های ذکر شده بودند. نتایج نشان داد که نسبت برابری سطح زیرکشت و زمان در تمام تیمارهای کشت مخلوط بیشتر از یک بود. کارایی مصرف تابش گیاه مرزه در کشت خالص بین 32/1 تا 70/1 گرم بر مگاژول و در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص و بین 60/2 تا 98/2 گرم بر مگاژول به‌دست آمد. بیشترین کارایی مصرف تابش مرزه مربوط به تیمار کشت مخلوط مرزه با تراکم 27 بوته در متر مربع و شبدر بود. در تیمارهای کشت خالص مرزه با افزایش تراکم از 27 به 80 بوته در متر مربع، افزایش میزان مجموع تابش فعال فتوسنتزی جذب شده و کاهش میزان ماده خشک باعث کاهش کارایی مصرف تابش گردید. کارایی مصرف تابش گیاه شبدر در همه چینهای آن در تیمارهای کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود. در چین اول شبدر ایرانی که بیشترین دوره رشدی (116 روز) را داشت بیشترین کارایی مصرف تابش شبدر نیز در تیمار کشت مخلوط مرزه با تراکم 27 بوته در متر مربع و شبدر بهدست آمد. در این تیمار میزان افزایش ماده خشک شبدر، بیشتر از میزان افزایش مجموع تابش فعال فتوسنتزی جذب شده توسط شبدر نسبت به سایر تیمارهای مخلوط بود. بنابراین این تیمار، بهترین تراکم کشت مخلوط از نظر کارایی مصرف تابش و همچنین نسبت برابری سطح زیر کشت و زمان و ارزش اقتصادی شناخته شد.