ارزیابی تنوع ژنتیکی خصوصیات نیام و دانه در ژرم پلاسم عدس ایران

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی صفات نیام و دانه در ژرم پلاسم عدس ایران، 302 نمونه ژنتیکی از کلکسیون عدس بانک ژن گیاهی ملی ایران در سال 1387- 1388 در مزرعه پژوهشی ایستگاه تحققات کشاورزی اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفت. توده های عدس بومی مورد مطالعه از 13 استان کشور جمع آوری شدند. صفات تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، شدت چسبندگی دانه به نیام، رنگ لپه، طرح‌های روی پوست، رنگ طرح‌های روی پوست، رنگ زمینه پوست، وجود رنگدانه روی نیام و رنگ اپی کوتیل براساس دستورالعملIBPGRI یادداشت برداری شدند. پارامترهای آماری پراکنش وتنوع برای صفات کمّی شامل میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات و برای صفات کیفی شامل نما، شاخص شانون و مقدار نسبی آن محاسبه گردید. آماره‌های تنوع و پراکنش نشان دادند که تنوع چشمگیری برای صفات شدت چسبندگی دانه به نیام و تعداد نیام در بوته ( به ترتیب با ضریب تغییرات 85/42 و 25/42 ) در ژرم پلاسم بومی عدس ایران وجود دارد. پس از آن بیشترین تنوع برای صفات رنگدانه و رنگ لپه ملاحظه گردید. نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای صفات نشان داد که منابع ژنتیکی مورد مطالعه به پنج گروه قابل تقسیم هستند و رابطه روشن و مشخصی بین گروه‌های تنوع و مناطق جغرافیایی جمع آوری شده مشاهده نگردید. تفاوت بین این گروه‌ها عمدتاً ناشی از تنوع صفت تعداد نیام در بوته بود. روش تجزیه به عامل ها مشخص نمودکه صفات مرتبط با خصوصیات کیفی دانه سهم عمده ای در توجیه تنوع نمونه‌های ژنتیکی مورد بررسی داشتند. از مقایسه گروه ها از لحاظ صفات نیام و دانه می‌توان دریافت که گروه پنجم به دلیل دارا بودن میانگین بالای نیام در بوته می‌تواند در برنامه های اصلاحی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.