ارزیابی تنوع و شناسایی صفات موثر بر عملکرد جو (Hordeum vulgare L.) تحت شرایط عدم تنش و تنش رطوبتی آخر فصل

به منظور ارزیابی تنوع و شناسایی مهمترین صفات موثر بر عملکرد 20 لاین امید بخش جو، دو آزمایش جداگانه تحت شرایط عدم تنش و تنش رطوبتی آخر فصل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان انجام شد. لاین‌ها در هر دو شرایط رطوبتی، از نظرکلیه صفات دارای تنوع و تفاوت معنی‌دار بودند. در شرایط تنش رطوبتی، لاین‌های 9، 6 و 4 دارای بیشترین و لاین‌های 13، 16و 17 دارای کمترین عملکرد دانه بودند. در این شرایط رطوبتی، افزایش عملکرد لاین شش ردیفه 9، بیشتر از طریق صفات وزن دانه در سنبله و وزن هزار دانه و در لاین‌های دو ردیفه 4 و 6 از طریق صفات تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه بود. در شرایط عدم تنش رطوبتی، صفت تعداد سنبله در متر مربع و در شرایط تنش رطوبتی، صفات تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه، دارای بیشترین همبستگی ساده مثبت و معنی‌دار با عملکرد دانه بودند. لاین‌های 2، 4 و 10 کمترین و لاین‌های 1، 13 و 18 بیشترین تغییرات عملکرد را داشتند. صفت تعداد سنبله در متر مربع به عنوان مهمترین صفت موثر بر عملکرد دانه در هر دو شرایط رطوبتی شناسایی شد. بعد از این صفت، صفات وزن دانه در سنبله و وزن پدانکل در شرایط عدم تنش و صفات وزن دانه در سنبله و وزن هزار دانه در شرایط تنش رطوبتی به عنوان مهم­ترین صفات موثر بر عملکرد دانه بودند. بیشترین و کمترین تنوع ژنتیکی به ترتیب مربوط به صفات تعداد سنبله در متر مربع و طول ریشک در شرایط عدم تنش و صفات تعداد سنبله در متر مربع و طول ساقه در شرایط تنش رطوبتی بود. بیشترین و کمترین وراثت‌پذیری عمومی نیز به ترتیب برای صفات تعداد دانه در سنبله و طول ریشک به دست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که تعداد سنبله در متر مربع، ضمن داشتن بالاترین تنوع، مهم­ترین صفت موثر بر عملکرد دانه در هر دو شرایط عدم تنش و تنش رطوبتی انتهای فصل بود و به عنوان موثرترین صفت برای اصلاح عملکرد لاین­های جو مورد مطالعه در هر دو شرایط پیشنهاد می­شود.