ارزیابی تنوع بخشی از ذخایر ژنتیکی برنج ایرانی و خارجی بر اساس صفات مورفولوژیک

با توجه به اهمیّت غذایی برنج و جایگاه استراتژیک آن در امنیت غذایی جهان، لازم است برای دستیابی به عملکرد بالا، کیفیت مطلوب و سایر صفات مهم اقتصادی و زراعی، ابتدا مطالعات جامعی از تنوع ژرم‌پلاسم این گیاه صورت گیرد. به همین منظور، تعداد 121 رقم از ارقام بومی و خارجی موجود در کلکسیون مؤسسه تحقیقات برنج کشور واقع در رشت در قالب طرح لاتیس ساده 11×11 با دو تکرار با 12 صفت مهم زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر کلیه صفات اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی برای اکثر صفات بالا بود که بیانگر وجود تنوع بالا می‌باشد. تجزیه به عامل‌ها سه عامل را معرفی نمود که 90 درصد از تنوع کل را توجیه نمودند و با توجه به بار عامل‌ها به ترتیب مرتبط با تعداد دانه، تیپ و ساختار گیاه و ابعاد دانه نامگذاری شدند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای مبتنی بر روش حداقل واریانس وارد و معیار فاصله اقلیدسی، ارقام در 5 گروه قرار گرفتند که این تعداد گروه بر اساس تجزیه تابع تشخیص و همچنین تجزیه واریانس صفات برای گروه‌ها نیز مورد تأیید قرار گرفت. شناسایی تنوع فنوتیپی موجود، اطلاعات مفیدی در مدیریت کلکسیون‌ها فراهم می‌آورد و منابع ژنتیکی با ارزشی را در اختیار اصلاح‌گران قرار می‌دهد.