ارزیابی تناسب کشت گندم با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، سنجش از دور و فرآیند تحلیل شبکه‌ای در حوزه قره‌سوی شهرستان گرگان

Authors

  • امید عبدی کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی استان گلستان
Abstract:

سابقه و هدف: درسال‌های اخیر خوارزمیک‌های متعددی برای اهداف ارزیابی اراضی طراحی شده‌اند که وجه مشترک تمامی آن‌ها ایجاد محیطی برای الگوسازی ومدل کردن روش‌های ارزیابی است. با توجه به اهمیت گندم به‌عنوان یک محصول راهبردی در تامین غذای انسان‌ها و همچنین استفاده بهینه از منابع موجود و ارزیابی مزارع کشت گندم در راستای تولید پایدار، این پژوهش به‌منظور ارزیابی زراعی- بوم‌شناختی مزارع گندم پاییزه در حوزه قره‌سوی شهرستان گرگان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، سنجش از دور (RS) و روش فرآیند تحلیل شبکه‌ای انجام شد. مواد و روش‏ها: بدین‌منظور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 و با استفاده از روش نظارت‌شده نقشه مزارع گندم استخراج شد. از متغیرهای محیطی دمای متوسط، دمای کمینه، دمای بیشینه، بارش سالانه، شیب، جهات شیب، ارتفاع از سطح دریا، ماده آلی، شوری، بافت و اسیدیته خاک نیز برای ارزیابی زراعی- بوم‌شناختی استفاده شدند. در ابتدا نیازهای بوم‌- شناختی در مورد متغیرهای مورد استفاده، از منابع علمی استخراج شد و نقشه‌های مربوط به این متغیرها تهیه و طبقه‌بندی شدند. از فرآیند تحلیل شبکه‌ای برای تعیین وزن معیارها از طریق تجزیه و تحلیل پرشس‌نامه استفاده شد. سپس در قالب یک مدل، لایه‌های مذکور به روش همپوشانی در محیط GIS تلفیق شدند و ارزیابی شکل گرفت. یافته‏ها: نتایج به‌دست آمده از تجزیه‌وتحلیل پرسشنامه به‌روش ANP نشان داد که معیار خاک به جهت کشت گندم با توجه به شرایط حوزه مورد مطالعه با ضریب 66/0 در رتبه اول و بعد از آن به‌ترتیب اقلیم و توپوگرافی قرار گرفتند. در بین عوامل خاکی بیشترین وزن به شوری خاک و ماده آلی به‌ترتیب با ضریب 33/0 و 16/0 و کمترین وزن به بافت خاک با 084/0 تعلق داشت. در بین عوامل اقلیمی، بارش با 097/0 بیشترین و دمای بیشینه با 015/0 کمترین ضریب را به خود اختصاص دادند. همچنین برای عوامل توپوگرافی، ارتفاع از سطح دریا بیشترین و جهات شیب کمترین ضریب را به خود اختصاص دادند. نتیجه‏گیری: نتایج نشان داد که حدود 41/99 درصد از مزارع گندم، در طبقه بسیار مناسب و 58/0 درصد در طبقه مناسب قرار گرفت. ارتفاع کم‌تر اراضی، شیب‌های کم‌تر و رو به جنوب، دماها و بارش سالیانه مناسب و همچنین بافت، ماده آلی و هدایت الکتریکی در حد مطلوب ازجمله عواملی هستند که باعث قرار گرفتن این مناطق در این طبقه شده‌اند. بنابراین مزارع فعلی گندم حوزه قره‌سو دارای محدودیت چندانی از عوامل توپوگرافی، اقلیمی و عوامل خاکی به لحاظ کشت گندم نبوده و این نیز بیان‌گر این مطلب است که کشاورزان مناطق مناسبی را جهت کشت گندم انتخاب نموده‌اند. این منطقه می‌تواند به‌شرط مدیریت عوامل محدودکننده و کاهنده تولید از تولید بالایی برخوردار باشند. اما باید در نظر داشت که کشت مداوم گندم در سال های اخیر موجب مشکلات زیادی در سامانه‏های زراعی استان گلستان شده است. بنابراین اگرچه کشاورزان به درستی این گیاه را برای کشت در این منطقه انتخاب کرده‏اند، اما باید با معرفی گیاهان جایگزین که نیازهای اکولوژیک مشابه دارند از تکرار کشت آن جلوگیری کرد. بنابراین می‏توان ارزیابی های مشابهی روی سایر گیاهان پاییزه انجام داد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت گندم دیم با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوزه قره‏سو)

چکیده استفاده درست و بهینه از اراضی نیازمند ارزیابی دقیق منابع بوم‏شناختی کشاورزی می‏باشد. ارزیابی توان اراضی جهت کشت محصولات مختلف اولین اولویت راهبردی جهت افزایش تولید و بهینه‏سازی مصرف منابع است. تحقیق حاضر به منظور شناخت عوامل و عناصر اقلیمی، توپوگرافی و شوری مؤثر بر کشت گندم دیم در حوزه قره‏سو استان گلستان و پهنه‏بندی نواحی مستعد کشت این محصول با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و...

full text

بررسی تناسب محیطی شهرستان تربت حیدریه برای کشت چغندرقند با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی

هدف اصلی این مطالعه، تعیین نواحی مستعد کشت چغندرقند با توجه به برخی متغیرهای اصلی مؤثر در آن می‌باشد. داده‎های اقلیمی موردنیاز، از اداره کل هواشناسی خراسان‎رضوی که در ایستگاه‌های منطقه جمع‎آوری شده بود برای دوره 1388-1377 اخذ شد. جهت تهیه نقشه سطوح ارتفاعی، شیب، جهت شیب و TIN از نقشه‎های توپوگرافی سازمان نقشه‎برداری کشور با مقیاس 1:250000  استفاده گردید. نقشه پوشش گیاهی و کاربری اراضی از نقشه‎ه...

full text

ارزیابی تناسب اراضی جهت کشت گندم دیم با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوزه قره‏سو)

چکیده استفاده درست و بهینه از اراضی نیازمند ارزیابی دقیق منابع بوم‏شناختی کشاورزی می‏باشد. ارزیابی توان اراضی جهت کشت محصولات مختلف اولین اولویت راهبردی جهت افزایش تولید و بهینه‏سازی مصرف منابع است. تحقیق حاضر به منظور شناخت عوامل و عناصر اقلیمی، توپوگرافی و شوری مؤثر بر کشت گندم دیم در حوزه قره‏سو استان گلستان و پهنه‏بندی نواحی مستعد کشت این محصول با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) و...

full text

ارزیابی سلامت بوم‌نظام‌های زراعی کلزا در شهرستان گرگان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

سابقه و هدف: در سال‌های اخیر توسعه و تشدید فعالیت‌های کشاورزی و تلاش برای رسیدن به سود‌دهی بیشتر، موجب زوال سریع ساختار و خواص عملکردی در کشت‌بوم‌ها شده و خسارت‌های زیادی را به بوم‌نظام‌ها وارد نموده است؛ در نتیجه امروزه تحقیق و بررسی سلامت و مدیریت کشت‌بوم‌ها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است (16). امروزه کلزا به‌دلیل کاربردهای فراوان در تغذیه انسان و کنجاله آن در تغذیه دام و طیور، از جایگاه...

full text

ارزیابی تناسب اراضی حوزه گرگان‌رود (استان گلستان) جهت کشت گندم با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

استفاده بهینه از اراضی نیازمند ارزیابی دقیق منابع بوم‌شناختی کشاورزی می­باشد. ارزیابی تناسب اراضی پیش­نیازی برای کشاورزی پایدار بوده و نقش مهمی در برنامه­ریزی کشاورزی آشیانه محور دارد، ابزاری مثل GIS می­تواند در این زمینه سودمند باشد. در این تحقیق، از پارامتر­های اقلیمی (دما و بارش)، توپوگرافی (شیب و جهت شیب) و کاربری اراضی به­منظور تعیین تناسب اراضی حوزه گرگان­رود برای تولید گندم استفاده گردید...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 1

pages  1- 22

publication date 2018-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023