ارزیابی تناسب اراضی برای تعیین کاربری کشاورزی با مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیارۀ ANP-DEMATEL و FAHP چانگ (مطالعۀ موردی: حاشیۀ بهبهان)

در مطالعات محیطی، مهم‌ترین راه نیل به توسعة مبتنی بر علم و شناخت علمی محیط، توجه اصولی به پتانسیل‌ها، ارزیابی توان‌های محیطی و بالاخره استفادة همه‌جانبه و منطقی از سرزمین است. در این خصوص، میان توسعة کشاورزی محیط و منابع محیطی نیز ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. این تحقیق، کاربرد روش تلفیقی تصمیم‌گیری چندمعیارۀ ANP- DEMATEL و CHANGFAHP را در ارزیابی اراضی کشاورزی پیرامون بهبهان بیان می‌کند. بر اساس مدل اکولوژیک حرفی ایران، داده‌های شیب، اقلیم، خصوصیات خاک، دبی آب و تراکم پوشش گیاهی به‌منزلة معیارهای اصلی تأثیرگذار در کاربری کشاورزی انتخاب شدند. سپس در قالب یک مدل، به کمک تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) و با استفاده از فرایند تحلیل شبکه‌ای و روش سلسله‌مراتبی فازی لایه‌های مذکور به روش ترکیب خطی وزنی (WLC) در محیط نرم‌افزار Arc GIS10 تلفیق شدند و ارزیابی شکل گرفت. استفاده از مدل تلفیقی ANP-DEMATEL برای تجزیه و تحلیل اولیۀ روابط متقابل میان معیارها و وزن‌دهی فاکتورها با توجه به ضریب تأثیرگذاری‌شان است. در واقع، این مدل جدید با ترکیب روش‌های مختلف، راه‌حل مؤثری را برای کمک به تصمیم‌گیری گروهی ارزیابان ارائه می‌دهد و از این طریق وزن نهایی معیارهای مؤثر در کاربری کشاورزی مشخص می‌شود. نتایج نشان داد که در هر دو مدل، حدود 4 درصد از کل مساحت منطقه دارای اراضی با توان درجۀ یک برای کشاورزی‌اند، به طور کلی می‌توان گفت منطقۀ مورد مطالعه از نظر توان اکولوژیک برای کاربری کشاورزی به دلایل نزدیکی منطقه به کوهستان و تپه‌های ماهوری و وجود سازندهای انحلالی گچ و آهک در حد مناسب و مطلوب نیست. این نتیجه به وضوح در هر دو روش دیده می‌شود، اما با توجه به اینکه مناطق نامساعد در روش CHANGFAHP مساحت بیشتری نسبت به روش ANP-DEMATEL دارند می‌توان گفت که نتایج روش FAHPCHANG با واقعیت سازگاری بیشتری دارند.