ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی شاخص‌های تغییرپذیری دبی جریان رودخانه در برخی از حوضه‌های آبخیز استان اردبیل

چکیده هدف این پژوهش، ارزیابی تغییرات زمانی-مکانی شاخص‌های تغییرپذیری دبی جریان رودخانه در حوضه‌های آبخیز استان اردبیل است. مقادیر شاخص‌های تغییرپذیری دبی ماهانه­ ی رودخانه­ی شامل شانون، بریلویین، سیمپسون، مک‌اینتاش، برگر-پارکر، شاخص تغییرپذیری، شاخص ناهمسانی دبی و شاخص تغییرپذیری دبی محاسبه شدند. ضمن ارزیابی تغییرات مکانی، از نمودار سه متغیره برای تعیین ارتباط بین تغییرات دبی سالانه استفاده شد. براساس نتایج میزان تغییرپذیری شاخص‌ها در مناطق بالادست بیش‌تر است که با شرایط طبیعی جریان رودخانه و سرعت عکس‌العمل هیدرولوژیک در بالادست مرتبط است. نتایج نمودار سه‌متغیره نشان داد که میزان تغییرپذیری شاخص‌ها در دبی‌های پایین بیش‌تر است. همبستگی میان شاخص‌های تغییرپذیری دبی در نرم‌افزار R نشان داد که بین شاخص بریلویین و شاخص تغییرپذیری همبستگی (42/0-) وجود دارد و میان شاخص برگر-پارکر و شاخص تغییرپذیری همبستگی مستقیم (91/0) دارند. هم‌چنین بین شاخص‌ ناهمسان دبی مثبت و شاخص ناهمسان دبی منفی هم همبستگی مستقیم معنی‌دار (62/0) وجود دارد و ارتباط بین شاخص ناهمسان دبی منفی و شاخص تغییرپذیری دبی همبستگی مستقیم معنی‌دار (64/0) می‌باشد. به‌طور کلی شاخص شانون و سیمپسون، به‌ترتیب از دسته ابزارهای نظریه­ ی اطلاعات و چیرگی، نتایج متفاوتی با شاخص‌های دیگر ارائه داده است.