ارزیابی تحولات ساختار کالبدی بازار های سنتی مبتنی برنقش بازار در فضای شهری نمونه موردی: بازار تبریز

Authors

  • جمال الدین مهدی نژاد دانشیار ، دانشکده مهندسى معمارى و شهرسازى، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایى، تهران، ایران
  • رعنا نجاری دانشجوی دوره دکتری ، دانشکده مهندسى معمارى و شهرسازى ، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایى، تهران ، ایران
Abstract:

بازار یکی از مهم ترین فضاهای شهرهای ایرانی و قلب تپندۀ اقتصاد آنها بوده و منطبق با نیازهای جامعه اسلامی، پاسخگوی آنها بوده است. در جامعه شهری، حیات شهر و بازار بهم پیوند خورده و بازارها به مانند اسناد هویتی، مفهوم فضای شهری را تبیین نموده‌اند. بازارها با کارکرد چندگانه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، خاستگاه بسیاری از فعالیتها و ارتباطات فرهنگی و سیاسی بوده که با ایجاد فضایی معنادار، نیازهای مخاطبان خود را پاسخ می‌دادند. اهمیت بازار و تاثیر آن در فضای شهری ، بررسی چگونگی شکل‌گیری بازار در شهر، تغییر و تحولات آن را ضروری می‌سازد. از این رو، با توجه به نقش پررنگ بازار، لزوم استفاده از پتانسیل بالای بازار در راستای سیاست‌گذاری‌های کلان شهری، بررسی پیشینه و وضعیت کنونی بازارها ، مطالعه دقیق علل و عوامل توسعه و یا رکود آنها به منظور جهت‌گیری مناسب و برنامه‌ریزی برای حفظ و ساماندهی فضاهای اقتصادی-اجتماعی-فرهنگی ، تعدیل تغییرات، اصلاح و تغییر الگوها و ساختارهای موجود ، مهم می باشد. در این مقاله، به بررسی بازار تبریز به عنوان مهمترین قطب اقتصادی شمال‌غرب کشور و یکی از مراکز مهم تولید و توزیع عمده کالا که نقش قدرتمندی را در مبادلات بازرگانی بین ایران، اروپا و آسیا داشته است، پرداخته می‌شود. بازار تبریز عنصر مرکزی در شهرتبریز، همواره دستخوش تحولات فراوانی بوده ، اما پتانسیل بالای شهر تبریزدرتجارت بین‌الملل و واقع شدن شهر در مسیر تبادلات اقتصادی، ساخت مجدد و توسعه بهتر آن را باعث ‌شده است. در این پژوهش نیز با در نظر گرفتن اهمیت بازار ، تاثیرپذیری شهر از بازار و بلعکس، با استفاده از روش توصیفی- تاریخی، مصاحبه با بازاریان و کسبه بازار، به مطالعه روند توسعه بازار تبریز به عنوان بزرگترین بازار جهان اسلام در سه دوره‌ی مختلف پرداخته شده و عوامل مهم در تغییر و تحولات بازار تبریز به دو عامل درونی و بیرونی تقسیم شده وزیرشاخص‌های هر دو عامل مشخص شده است. زیرشاخص‌های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی جزء عوامل درونی و خیابانکشی‌های ناشی از تفکر مدرن، سیل و زلزله، حریق و چگونگی منظر شهری از جمله مولدهای عامل بیرونی می باشد. آنچه قابل تامل است، وجود انواع تغییرات درونی و بیرونی در دوره‌ی معاصر می‌باشد که این امر نشان از لزوم توجه به ساختار بافت بازار در شهر می‌باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی ساختار کالبدی بازار به عنوان عنصر حیاتی بافت شهری قدیم؛‌ مورد پژوهی: بازار کاشان

فضاهای تجاری همواره از اجزای جدا نشدنی کالبد شهرها بوده و هستند؛ و بازار نمونه­ای بارز این مراکز در معماری سنتی ایران به شمار می­رود. بازارهای سنتی ایران با سابقه کهن خود در کنار جنبه اقتصادی از نقش فعال اجتماعی نیز برخوردار بوده اند و در بسیاری از شهرهای کشورمان می­توانیم همجواری عناصر شاخص مذهبی و فرهنگی را با بافت بازار مشاهده کنیم. هر ساختمانی بازتاب ذهنی ساکنان آن است و این ذهنیت به طور جد...

full text

پایگاه اجتماعی اقتصادی شهروندان و رفتار خرید در فضای شهری (نمونه مطالعاتی بازار سنتی شهر کاشان)

بازار یکی از عناصر اصلی شهر ایرانی و به مثابه قلب تپنده آن محسوب می­شود. بازار سنتی کاشان در دوره سلجوقیان احداث گردید و به تدریج نقش و کارکرد مهمی در توسعه اقتصادی- اجتماعی شهر پیدا کرد. به طوری که در دوره صفویه به اوج شکوه و رونق اقتصادی رسید. اما در دوره معاصر به دلیل گسترش شهر کاشان و ایجاد فاصله مکانی بین بازار و محل سکونت شهروندان، گسترش خرده فروشی ها و فروشگاه­های جدید در امتداد خیابان­ه...

full text

نظم بصری در شهرسازی سنتی ایران (مطالعه موردی: بازار تبریز)

معماری و شهرسازی گذشته ایران زمین که همواره با تکیه بر خلاقیت و خصائص پایدار از جایگاه ویژه­ای برخوردار بوده، در عصر حاضر در اثر مواجهه با عوامل متعدد؛ بویژه تأثیر پذیری از مظاهر تمدن صنعتی شده غرب از حقیقت خویش فاصله گرفته و صورتی غیربومی و در برخی مواقع، تنزلی یافته است. شیوة جدید سازماندهی فضا با غفلت از اندیشه پیشینیان با سنت فکری ایرانی همخوانی نداشته و خصوصیات ملی و فرهنگی شهرسازی در کشور...

full text

تغییرات ساختار اقتصادی بازار و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (بررسی موردی بازار تبریز)

بازار تبریز قطب اقتصادی مهم شمال غرب کشور است و از قدیم دارای نقش توزیعی و تولیدی بود. این مقاله سعی در بررسی تأثیر مدرنیسم و عناصر آن بر تغییرات ساختار اقتصادی بازار تبریز را دارد. منظور از ساخت اقتصادی بازار فعالیت‌های و کارکردهای اقتصادی آن از قبیل تولید، توزیع، تجارت، عمده و خرده‌فروشی است. برای بررسی تغییرات بازار از رویکرد ساختی-کارکردی استفاده شد. روش مورد استفاده در این تحقیق روش کیفی ا...

full text

بررسی ساختار کالبدی بازار به عنوان عنصر حیاتی بافت شهری قدیم؛ مورد پژوهی: بازار کاشان

فضاهای تجاری همواره از اجزای جدا نشدنی کالبد شهرها بوده و هستند؛ و بازار نمونه­ای بارز این مراکز در معماری سنتی ایران به شمار می­رود. بازارهای سنتی ایران با سابقه کهن خود در کنار جنبه اقتصادی از نقش فعال اجتماعی نیز برخوردار بوده اند و در بسیاری از شهرهای کشورمان می­توانیم همجواری عناصر شاخص مذهبی و فرهنگی را با بافت بازار مشاهده کنیم. هر ساختمانی بازتاب ذهنی ساکنان آن است و این ذهنیت به طور جد...

full text

بررسی تولید معنا در فضای شهری برمبنای تئوری ساخت‌یابی (مطالعۀ موردی: بازار تبریز)

خوانش معنا در فضاهای شهری که در گرو فهم فرایند تولید معنا در زمینة شکل‌گیری آن است، در درک بسیاری از پدیده‌های شهری راهگشاست. در این پژوهش، به بررسی روند معنادارشدن و خوانش فضا و عوامل مؤثر بر آن از دریچه‌ای ویژه پرداخته می­شود و تحلیل نحوۀ تولید و بازتولید معانی، با تأکید بر زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی فضای شهری و به­عبارتی «متن» مورد نظر، موضوع اصلی این پژوهش است. براین­اساس، با رویکردی نوین ب...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 3  issue 6

pages  144- 159

publication date 2020-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023