ارزیابی اولیه ژرم‌پلاسم کنجد برای مقاومت به بیماری پوسیدگی زغالی در شرایط آزمایشگاهی

بیماری پوسیدگی زغالی کنجد ناشی از قارچ Macrophomina phaseolina (Tassi) Goid. یکی از مهم‌ترین بیماری‌های قارچی خاکزاد کنجد در ایران است. برای ارزیابی واکنش ژنوتیپ‌های کنجد به این بیماری، ابتدا بیست و شش جدایه قارچ عامل بیماری از مناطق مختلف کنجدکاری ایران تهیه شد. آزمون بیماریزائی جدایه‌ها روی رقم داراب14، درون تشتک‌های پتری حاوی محیط کشت آب-آگار (WA) انجام شد و جدایه‌های مناطق مختلف از نظر بیماریزائی تنوع چشمگیری نشان دادند. به منظور تعیین مقاومت، 75 ژنوتیپ کنجد شامل ارقام اصلاح شده، لاین‌های پیشرفته و توده‌های محلی به مدت پنج دقیقه از ناحیه ریشه، درون سوسپانسیون میسلیوم مخلوطی از جدایه‌های انتخابی قارچ عامل قرار داده شدند. گیاهچه‌های مایه‌زنی شده در دمای 32 درجه سانتی‌گراد نگهداری و پس از 2 تا 3 روز، واکنش آن‌ها با استفاده از مقیاس مشاهده‌ای 5-1 ثبت شد. میانه محاسبه شده مقیاس‌ها نشان داد که چهارده ژنوتیپ واکنش مقاومت و هشت ژنوتیپ واکنش نیمه مقاومت داشتند. با استفاده از آزمون کروسکال والیس، ژنوتیپ‌های پتک موسیان، محلی ایرانشهر و لاین 3 صفی‌آباد دارای بالاترین سطوح مقاومت به بیماری در سطح احتمال 5% بودند. سایر ژنوتیپ‌های مقاوم نیز با این که سطح آلودگی کمی داشتند، از نظر آماری با شماره 1 و 2 مقیاس (به ترتیب سطوح مقاوم و نیمه مقاوم) تفاوت‌های معنی‌داری نشان دادند.