ارزیابی الگوهای چشم‌انداز شهری برای اندازه‌گیری اثرات شهرنشینی بر ساختار چشم‌انداز (مطالعة موردی: شهر کرمانشاه)

نظارت بر الگوهای فضایی و زمانی از رشد و توسعة شهری و شناسایی عوامل آن برای برنامه‌ریزی شهری و توسعة پایدار به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه بسیار ضروری است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی تغییرات زمانی - مکانی الگوهای استفاده از زمین در کرمانشاه به عنوان اهرم کنترل این تغییرات نسبت تحوّلات آیندة این شهراست. برای تولید نقشة کاربری اراضی از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 و 7 سنجندة OLI و ETM+ مربوط به سال‌های 1991 و 2016 استفاده شد که پس از انجام پردازش و پیش‌پردازش‌های لازم، نقشة کاربری اراضی تهیّه گردید و نقشه‌های رستری وارد نرم‌افزار فراگست شد؛ سپس تجزیه و تحلیل از الگوهای سیمای سرزمین، در قالب رویکرد چشم‌انداز محیط‌زیستی با استفاده از معیارهای فضایی (متریک‌های سیمای سرزمین) انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که مساحت کاربری مسکونی طی دورة مورد مطالعه به میزان 3304 هکتار افزایش داشته است. بیشتر مقدار کاهش نیز مربوط به کاربری بایر و بدون پوشش یعنی 2492 هکتار است؛ همچنین با توجّه به نتایج تجزیه و تحلیل متریک‌های سیمای سرزمین کاربری مسکونی در متریک‌های درصد از سیما، مجموع حاشیه، تراکم حاشیه، شاخص بزرگترین لکّه، تعداد لکّه‌ها و تراکم لکّه‌ها روندی افزایشی داشته است. کاربری کشاورزی در سه متریک میانگین اندازة لکّه به میزان 81/42 هکتار، میانگین شاخص شکل به میزان 03/0 و میانگین فاصلة اقلیدسی نزدیک‌ترین همسایه به میزان 48/10 متر افزایش داشته است. کاربری بایر و بدون پوشش فقط در متریک‌های شاخص شکل سیما، تراکم حاشیه، مجموع حاشیه و میانگین اندازة لکّه افزایش داشته است. پوشش درختی هم در پنج متریک (شاخص شکل سیما، تعداد لکّه‌ها، تراکم لکّه‌ها و پراکندگی نسبی) افزایش داشته و در سایر متریک‌ها روند کاهشی داشته است. پهنة آبی نیز فقط در متریک مجموع لبه و مرز به میزان 81870 متر افزایش داشته است.