ارزیابی ارتباط بین صفات مرتبط با کالوس‌زایی جنین بالغ و صفات زراعی در ژنوتیپ‌های مختلف جو (Hordeum vulgare L.)

تولید کالوس از طریق کشت جنین بالغ امکان‌ باززایی مؤثری را برای بسیاری از گیاهان در شرایط کشت بافت فراهم می کند. انتخاب بر اساس یک صفت زراعی می‌تواند بعنوان روشی مناسب برای پیش گویی نتایج کشت بافت که یک روش پر هزینه و زمان بر است مورد استفاده قرار گیرد. در تحقیق حاضر واکنش 42 رقم جو ایرانی و اروپایی به کشت جنین‌ بالغ و ارتباط صفات کشت جنین با صفات زراعی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که اثر ژنوتیپ برای صفات سرعت رشد کالوس، قطر کالوس، محتوای آب نسبی کالوس و سرعت رشد نسبی کالوس در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. میزان القاء کالوس از جنین‌های بالغ ارقام مورد بررسی 100 درصد بود. ارقام ASTARTIS و افضل از نظر صفات سرعت رشد کالوس و درصد تولید گیاهچه­های کامل به­عنوان برترین ارقام شناخته شدند. تجزیه خوشه‌ای به روش "حداقل واریانس وارد" ارقام را در چهار گروه قرار داد که ارقام گروه چهارم دارای بالاترین مقادیر سرعت رشد کالوس، قطر کالوس و سرعت رشد نسبی بودند. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که بین صفت قطر کالوس با صفات سرعت رشد کالوس، سرعت رشد نسبی کالوس، طول برگ پرچم و ارتفاع گیاه همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. نتایج تجزیه علیت نشان داد که پس از صفت روز تا گرده­ افشانی، صفت روز تا سنبله‌دهی و طول برگ پرچم به­ترتیب بیشترین تاًثیر مستقیم را برصفات مورد بررسی در کشت جنین داشتند. مقایسه پاسخ دو نوع ریزنمونه (جنین بالغ و نابالغ) به کشت بافت نشان داد که جنین‌های بالغ با وجود پاسخ کمتر به کشت بافت در مرحله القاء کالوس، از پاسخ مناسب­تر و بالاتری در مرحله باززایی برخوردار بودند.