ارزیابی اثر آلودگی خوریات ماهشهر بر کبد ماهیان شانک زردباله (Achanthopagrus latus) و بیاح (abu Liza) با استفاده از بیومارکر هیستوپاتولوژی

خور موسی یکی از مهم ترین اکوسیستم های دریایی در جنوب ایران است که مکانی برای تخم گذاری بسیاری از آبزیان بوده و به دلیل وجود صنایع مختلف در اطراف این بخش از خلیج فارس، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. در تحقیق حاضر از تغییرات پاتولوژیکی کبد به عنوان یک بیواندیکاتور برای بررسی اثرات آلاینده‌های خور موسی در دو گونه ماهی شانک زردباله و بیاح استفاده گردید. 50 قطعه ماهی شانک زردباله و 50 قطعه ماهی بیاح از پنج ایستگاه در خور موسی شامل پتروشیمی، جعفری، اسکله نفتی مجیدیه، غزاله و زنگی در 1389 نمونه‌برداری شدند. نمونه‌های کبد از مراحل مختلف تهیه مقاطع بافتی شامل فیکس کردن، قالب گیری در پارافین و رنگ آمیزی با هماتوکسیلین و ائوزین عبور داده شدند. مهم ترین تغییرات پاتولوژیکی مشاهده شده در بافت کبد شامل واکوئوله شدن هپاتوسیت‌ها، افزایش تجمعات ملانوماکروفاژی، هیپرتروفی هسته، نکروز سلول های کبدی، اتساع سینوزوئیدها، اتساع فضای دیس، خونریزی در بافت کبد بود. شاخص تغییرات هیستوپاتولوژی بر‌اساس فراوانی ضایعات بافتی مشاهده شده در کبد هر دو گونه ماهی در هر ایستگاه تعیین شد. میزان شاخص تغییرات میتوپالوژی (HAI) بافت کبد در ایستگاه پتروشیمی در هر دو گونه ماهی به طور معنی‌داری از سایر ایستگاه‌ها بیشتر بود (05/0>P) که احتمالاً به دلیل وجود صنایع متعدد پتروشیمی اطراف این بخش از خور است که روزانه مقادیر زیادی از آلاینده‌ها را از قبیل مواد شیمیایی و فلزات سنگین به آن مکان تخلیه می‌کنند. کم‌ترین مقدار HAI در هر دو گونه در خور زنگی مشاهده گردید.