ارتباط ویژگی های مورفومتری حوضه های آبخیز و فرسایش پذیری در سطوح مختلف ارتفاعی با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI)

Authors

  • مرضیه مکرم استادیار ژئومورفولوژی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز
Abstract:

شناخت عوامل هیدروژئومورفولوژیک و عملکرد آنها در حوضه آبخیز به منظور شناخت و مدیریت محیط حوضه آبخیز، اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش یکی از زیرحوضه‌های آبخیز رودخانه ارومیه (نازلوچای) واقع در شمال غرب ایران با مساحت 75/948 کیلومترمربع با محاسبه و آنالیز مورفومتری و استفاده از فنون سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی قرارگرفته است. برای استخراج آبراهه‌های منطقه و بررسی حوضه آبخیز از نظر مورفومتری از مدل رقومی ارتفاع (DEM) 30 متر استفاده شد. پارامترهای مورفومتری بررسی شده در این مقاله شامل تعداد آبراهه‌ها (Nu)، رتبه آبراهه (U)، مجموع طول آبراهه (L)، ضریب بیفرکاسیون (Rb)، پستی و بلندی (Bb)، چگالی زهکشی (Dd)، فراوانی آبراهه (Fs)، فاکتور شکل (Rf)، ضریب گردی (Rc) و ضریب مستطیل معادل (Re) می‌باشد. نتایج نشان داد که با توجه به تعداد آبراهه‌ها (489 آبراهه)،  وجود آبراهه‌های  درجه اول، دوم و سوم، زیاد بودن طول آبراهه‌ها، بالا بودن نسبت طول آبراهه‌ها نسبت به مساحت حوضه، ضریب رلیف بالا که نشان دهنده وجود ارتفاعات و شیب زیاد، منطقه فرسایش پذیر بوده و نیاز به مدیریت بیشتر دارد. همچنین مطالعات لندفرم در منطقه مورد مطالعه نشان داد که به کمک ویژگی‌های مورفومتری می‌توان میزان حساسیت لندفرم‌ها به فرسایش را در منطقه مشخص نمود. به طوری که بعد از تهیه نقشه لندفرم‌ها با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI)، و در نظرگرفتن مناطق حساس به فرسایش از طریق ویژگی‌های مورفومتری، لندفرم‌های حساس به فرسایش در منطقه مورد مطالعه مشخص شد. به طوریکه افزایش تعداد آبراهه‌ها و طول آن در حوضه آبخیز نشان دهنده افزایش فرسایش است. با مقایسه نقشه لندفرم‌ها و نقشه آبراهه‌های منطقه مورد مطالعه مشخص شد که لندفرم‌های کلاس 4 (دره‌های U شکل) و لندفرم‌های کلاس 3 (زهکش‌های مرتفع) دارای بیشترین فرسایش‌پذیری هستند. نتایج نشان داد که با افزایش میزان چگالی زهکشی میزان فرسایش‌پذیری افزایش می‌یابد که در لندفرم‌های کلاس 4 (دره‌های u شکل) و کلاس 6 بیشترین میزان فرسایش‌پذیری با توجه به بالا بودن چگالی زهکشی دیده شد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

طبقه بندی لندفرم ها بر اساس شاخص موقعیت توپوگرافی (tpi) و ارتباط آن با ویژگی های زمین شناسی در حوضه آبخیز حکان (شهرستان جهرم)

در این پژوهش هدف شناسایی و طبقه بندی لندفرم های مختلف در حوضه آبخیز حکان و همچنین ارتباط بین هر یک از لندفرم ها و واحد های زمین شناسی بررسی می باشد. پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی مبتنی بر روشهای کمی، میدانی، نرم افزاری و مدل سازی است که در آن از روش tpi برای شناسایی و طبقه بندی لندفرم های منطقه مورد مطالعه استفاده شد. داده های ورودی در این مدل شامل شیب، انحنای عرضی، انحنای حداقل و انحنای حداکثر ...

full text

طبقه بندی لندفرم ها با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی(TPI) (مطالعه موردی: منطقه جنوبی شهرستان داراب)

لندفرم یک عارضه زمین یا سیمای زمینی است که تشکیل آن به وسیله فرایندهای طبیعی به صورتی شکل گرفته که می‌توان آن را با عارضه‌های شاخص توصیف و تعریف کرد؛ و در صورت شناسایی، این لندفرم اطلاعاتی درباره ساختار خود به همراه ترکیب، بافت یا یکپارچه بودنش ارائه می‌دهد. وجود انواع لندفرم‌ها و تنوع آنها به طور عمده با تغییر در شکل و موقعیت زمین کنترل می‌شود. بنابراین، طبقه‌بندی و شناسایی مناطق مختلف با توجه...

full text

بررسی شاخص های مورفومتری در حوزه آبخیز چهل چای استان گلستان با استفاده از GIS

حوضه آبخیز پهنه­ای است که تمامی رواناب ناشی از بارش باران و ذوب برف در آن پهنه، توسط یک رودخانه دریافت می‌شود. شناخت خصوصیات فیزیکی حوضه آبخیز از اولین گام‌هایی است که در بررسی مورفولوژیکی و هیدرولوژیکی مانند فرسایش و رسوب، مطالعه سیلاب و توسعه منابع آب و دیگر مسائل حوضه ضرورت دارد. بحث پارامترهای ژئومورفولوژیکی به دلیل تأثیری که در نفوذ رواناب دارند بسیار حائز اهمیت هست. هدف از این مطالعه، معر...

full text

بررسی ارتباط بین پارامترهای مورفومتری و کاربری اراضی حوضه آبخیز سرداب و بیدسبحان- استان فارس

ویژگیهای مورفومتری حوضه­های آبخیز تاثیرات بسیار زیادی بر روی کاربری اراضی آن دارد، بدین صورت که ناهمواری­ها و شیب علاوه بر اینکه تا حدودی تعیین کننده ویژگیهای میکرواقلیم حوضه می­باشند، بر روی نوع کاربری، پوشش گیاهی و عمق خاک نیز تاثیرگذار هستند. این پژوهش سعی دارد که به  بررسی ارتباط بین ویژگی های کاربری اراضی و پارامترهای مورفومتری حوضه آبخیز سرداب و بید سبحان در شمال شرقی شهرستان اقلید استان ...

full text

بررسی فرسایش خندقی در حوضه آبریز دیره با استفاده از شاخص های اقلیمی

شکل گیری خندق ها همواره با فرسایش و تغییر شکل ظاهری زمین همراه است و سبب تولید میزان قابل توجهی رسوب، تخریب اراضی، جاده ها، شبکه های آبیاری و پرشدن سدها می گردد. یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در بوجود آمدن خندق ها شرایط اقلیمی منطقه است. مقاله حاضر به منظور بررسی وضعیت خندق زایی و فرسایش خندقی در حوضه آبریز رودخانه دیره شهرستان گیلان غرب به عنوان یکی از مراکز عمده تولید کشاورزی در استان کرمانشاه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 26  issue 101

pages  131- 142

publication date 2017-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023