ارتباط میان سطح پلوییدی و تعداد کلروپلاست های سلول های محافظ روزنه در سرده یونجه

تعیین سطح پلوئیدی اهمیت فراوانی در مطالعه روابط خویشاوندی گونه ها، تهیه هیبریدهای بین گونه ای و برنامه های به نژادی گیاهان دارد. این کار معمولا از طریق شمارش کروموزمی در سلول های مریستم ریشه انجام می گیرد. سرده یونجه (Medicago sp.) با حدود 85 گونه علفی یک ساله و چند ساله دارای سطوح پلوییدی متفاوتی بوده، ولی از آنجا که اندازه کروموزم ها در گونه های این سرده بسیار کوچک است، شمارش کروموزمی سلول های بدنی در مرحله متافاز به سختی امکان پذیر است. بنابراین در این تحقیق برای اولین بار امکان استفاده از شمارش کلروپلاست سلول های محافظ روزنه به عنوان یک روش جانشین ساده و آسان برای تعیین سطح پلوئیدی در یونجه مورد بررسی قرار گرفت. به همین جهت ارتباط و همبستگی سطح پلوئیدی و تعداد کلروپلاست های سلول های محافظ روزنه، در 17 گونه این سرده مطالعه گردید. از برگ های جوان میانی گیاهان گلخانه ای هر گونه سه نمونه به طور تصادفی انتخاب و تعداد کلروپلاست های سلول های محافظ روزنه سطح زیرین برگ در بیست جفت سلول شمارش گردید. برای تعیین سطح پلوئیدی، روش معمول شمارش کروموزم در سلول های متافازی مریستم انتهایی ریشه انجام و حداقل ده پهنه متافازی میتوز برای هر گونه مطالعه گردید. نتایج نشان دهنده همبستگی مستقیم (r=0.98) سطح پلوئیدی با تعداد کلروپلاست های سلول های محافظ روزنه در کلیه گونه های مورد مطالعه بود. به طوری که تعداد کلروپلاست های سلول های محافظ روزنه در گونه های تتراپلوئید M. scutellata (L.) Mill. Gard.، M. rugosa Desr. و M. sativa L. تقریبا دو برابر کلروپلاست های آن در گونه های دیپلوئید M. noeana Boiss.، M. minima (L.) Bartalini.، M. truncatula Gaetn.، M. littoralis Rhode.، M. coronata (L.) Bartalini.، M. radiate L.، M. laciniata (L.) Mill. Gard.، M. arabica (L.) Huds.، M. ciliaris (L.) Krocker.، M. lupulina L.، M. polymorpha L.، M. constricta Durieu.، M. orbicularis (L.) Bartalini. و M. rigidula (L.) All. بود. بنابراین با توجه به مشاهدات فوق شمارش کلروپلاست های سلول های محافظ روزنه به عنوان یک روش نوین برای تعیین سطح پلوییدی در سرده یونجه توصیه می شود.