ادبیات تطبیقی در ایران: پیدایش و چالش‌ها

ادبیات تطبیقی از دیدگاه مکتب فرانسوی، شاخه‌ای از تاریخ ادبیات است که به بررسی روابط تاریخی در میان دو یا چند ادبیّات ملّی می‌پردازد. مکتب تطبیقی آمریکا نیز ادبیات تطبیقی را پژوهشی بین رشته‌ای می‌داند که به مقایسة ادبیات ملّت‌ها با یکدیگر و بررسی رابطة ادبیات با سایر رشته‌های علوم انسانی و هنرهای زیبا می‌پردازد. ادبیات تطبیقی در مفهوم علمی آن نخست در فرانسه پدید آمد؛ آن گاه به بعضی از کشورهای غربی چون آلمان، ایتالیا، آمریکا و ... راه یافت و سپس روانه شرق دور و دیگر کشورها چون ایران گردید. ایران در زمره نخستین کشورهای آسیایی است که به تأسیس ادبیات تطبیقی پرداخته است امّا پژوهش گران ایرانی غالباً با نادیده انگاشتن نظریه‌های ادبیات تطبیقی به پژوهش‌های علمی و کاربردی در این حوزه پرداخته اند. این امر منشأ بسیاری از آشفتگی‌ها و یا گژتابی‌های ذهنی و فکری‌ای است که امروز در حوزة ادبیات تطبیقی فارسی وجود دارد.